– Σκεφτόμουν, πως θα ήταν δυνατόν να γράψω, ως επικοινωνιολόγος, δυο-τρία ουσιώδη πράγματα σχετικά με το νέο σήμα της ΝΔ, δίχως να μπω σε θεωρητικές ατραπος
. Δεν μπόρεσα να ανακαλύψω τρόπο. Οπότε αναγκαστικά, λιγάκι θα ξεφύγω.,. Όχι πολύ! Όσο πατάει η γάτα. Κατά την ταπεινή μου άποψη το νέο σήμα είναι κακό.
Οσοι από εσάς πιστεύετε το αντίθετο, σταματήστε την ανάγνωση εδώ και μείνετε με τις ήδη σχηματισθείσες εντυπώσεις σας.
Στο μέτρο όμως που αισθάνεσθε και εσείς, μαζί με μένα, πώς κάτι δεν πάει καλά με αυτό το πράγμα, διαβάστε και παρακάτω μήπως και βρείτε κάτι με την οποίο να συμπλεύσετε…
Ποιο αλήθεια είναι το πρώτο και βασικό ζητούμενο από ένα λογότυπο? Το κυριότερο, λέει ο Michael Bierut, ένας από τους πλέον προικισμένους γραφίστες της εποχής μας, είναι
η ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ του φορέα που καταδεικνύει. Το σκίτσο ενός μήλου καταδεικνύει τον σημερινό κολοσσό των υπολογιστών, μια απλή μπλε τελεία καταδεικνύει μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες ηχητικών συστημάτων κοκ. Το λογότυπο είναι ο οπτικός εκείνος μηχανισμός που φέρνει στο μυαλό κάποιου μια οντότητα.
Ένα τόσο δα μικρό συμβολάκι έχει την δύναμη να κινητοποιεί μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο μερικές από τις πλέον σύνθετες διαδικασίες αναγνώρισης. Κι αυτός είναι ο λόγος που ένα λογότυπο/ (κάθε λογότυπο) είναι ένα πάρα πάρα πολύ σημαντικό πράγμα! Πέρα όμως από την αναγνώριση ένα λογότυπο επιτελεί και κάποιες άλλες εξίσου σοβαρές διαδικασίες:
ΣΥΝΑΣΠΪΖΕΙ όλους αυτούς που βρίσκουν νόημα σε αυτό, εργάζονται για τον φορέα που καταδεικνύει ή απλά ενδιαφέρονται για τα έργα, τις δράσεις και τα προϊόντα του.
ΥΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ την μενταλιτέ και όσο γίνεται περισσότερες από τις αξίες του φορέα τον οποίο εκφράζει.
ΠΡΟΚΑΛΕΙ συναισθήματα μέθεξης ξυπνά αναμνήσεις κοινής δράσης, εμπειριών και διαντιδράσεων. Για όλους αυτούς τους λόγους ένα λογότυπο αποτελεί ένα ύψιστης σημασίας επικοινωνιακό εργαλείο το οποίο πηγαίνει την έννοια του πολύ πιο πέρα από την τέχνη.
Ένα λογότυπο δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν έργο τέχνης γιατί δεν είναι τέτοιο. Ένα λογότυπο είναι εργαλείο κοινωνικής επικοινωνίας και διαντίδρασης.
Στα λογότυπα σημασία δεν έχει εφαρμογή το ‘μου αρέσει’ ή ‘δεν μου αρέσει’ που λέει ο θεατής που στέκεται ενώπιον ενός πίνακα. Σημασία έχει το ‘αποδεκτό’ ή ‘μη αποδεκτό’.
Η Νέα Δημοκρατία λοιπόν, όταν για τον άλφα ή βήτα λόγο (αδιάφορο για τους σκοπούς αυτού του άρθρου) αποφάσισε να αλλάξει το λογότυπο της, κατασκεύασε και παρουσίασε ένα καινούργιο, δημιουργώντας με αυτό τρία διαφορετικά ρεύματα αντίδρασης και σκέψης. Εκ πρώτοις υπάρχουν αυτοί που το αποδέχθηκαν ευχάριστα, θετικά ή και με απροκάλυπτο ενθουσιασμό. Από την άλλη υπάρχουν εκείνοι που το αποδέχθηκαν σχετικά αδιάφορα ή μάλλον επιφυλακτικά και τέλος υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι ενοχλήθηκαν από αυτό, αρκετά έως πάρα πολύ. Αυτοί οι τελευταίοι, όπως έδειξε μια πρόχειρη στάθμιση στα ΜΚΔ, αποτέλεσαν την πλειονότητα του κοινωνικού σώματος, εξ ου και ερευνάται εδώ ο λόγος. Το σήμα που προκάλεσε αυτές τις αντιδράσεις είναι ένα σύνολο 7 διαφορετικού σχήματος λευκών τριγώνων τα οποία με την θέση που έχουν επάνω σε ένα μπλε φόντο παλεύουν να υποδηλώσουν κάτι. Εκ πρώτης όψεως η εικόνα δεν είναι ευκρινής. Τα ίδια τα τρίγωνα –όσο και να τα μελετήσει κανείς, από όποια γωνία κι αν τα δει- δεν έχουν την παραμικρή σημασία και νόημα. Μοιάζουν περισσότερο με τα υπολείμματα ενός θρυμματισμένου πιάτου παρά με κάτι αναγνωρίσιμο από τις αισθήσεις.
Απαιτείται μια ανάστροφη, ΑΡΝΗΤΙΚΗ προσέγγιση της εικόνας προκειμένου να ερευνηθεί ο ΜΗ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ, το κενό ανάμεσα τους το οποίο, μετά από περεταίρω εντεταλμένη έρευνα, αποκαλύπτει αφαιρετικά, την ύπαρξη δυο γραμμάτων.
Του Ν και του Δ, των αρχικών δηλαδή του κόμματος. Και ανάμεσο τους. ξανά ανάστροφα, την υποψία ενός σουρεαλιστικού πυρσού, κατάλοιπου του αρχικού πρότυπου σήματος της παράταξης που έγινε το 1984 επί προεδρίας Αβέρωφ. Το θέμα είναι πως όλη η νοητική διαδικασία που απαιτείται για την αποκάλυψη του κρυμμένου μυστικού αυτού του σήματος
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ μια απλή διαδικασία. Δεν είναι μια διαδικασία ‘Λόλα να ένα μήλο’. Δεν είναι μια διαδικασία προσιτή από όλους τους ανθρώπινους εγκεφάλους. Απαιτεί μια συγκεκριμένου βαθμού ευφυία, επικέντρωση, προσοχή αλλά και ικανότητες αφαιρετικής σκέψης.
Αυτό -όσο απλά και να το δει κανείς- μετρημένο σε κλίμακα IQ τραβά την ανηφόρα. Που πα να πει, με απλά λόγια, ότι η ΝΔ δεν μπορεί να κοινωνήσει την ταυτότητα της σε όλους. Ή, για να το τραβήξουμε λιγάκι παραπέρα, ότι η ΝΔ συναινεί στην δημιουργία μιας μυστική ή –έστω- ελιτίστικης ταυτότητας και –γραφιστικά- φαίνεται να δηλώνει μια πρόθεση να μετατραπεί σε ένα κόμμα ολίγων και εκλεχτών… Αν αυτό ήταν το ζητούμενο από την όλη επιχείρηση, τότε, γραφιστικά πάντα, αυτή επιτέλεσε με το παραπάνω το καθήκον της.
Αν όμως ζητούμενο ήταν η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προσέλκυση ενδιαφέροντος από το κοινό κάθε τύπου και η μεγιστοποίηση των θετικών αποτιμήσεων, τότε το σήμα αυτό είναι για τις βρούβες! Είναι όμως πράγματι τόσο δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος την συγκαλυμμένη υπόδειξη αυτού του λογότυπου ή μήπως υπερβάλω? Στην ψυχιατρική υπάρχει μια ορισμένη διαδικασία που αποκαλείται ‘τεστ Ρόχσαχ’.
Στα εξεταζόμενα άτομα παρουσιάζεται μια μουντζούρα και ο ειδικός με πάσα σοβαρότητα τους ζητά να διατυπώσουν άποψη ως προς το τι ακριβώς εικάζουν πως η μουντζούρα αυτή καταδεικνύει.
Οι εξεταζόμενοι, ανάλογα με τον βαθμό νοητικής ιδιοστασίας που έχουν, περιγράφουν διάφορα πράγματα ο καθένας και ο εξεταστής βαθμολογεί όχι τόσο τις απαντήσεις, όσο τους συνειρμούς και την διάθεση που αυτοί αποκαλύπτουν.
Το νέο λογότυπο της ΝΔ, εφόσον παρουσιαζόταν απροειδοποίητα και χωρίς πολιτικούς συσχετισμούς σε άτομα περιορισμένης νοημοσύνης είναι βέβαιο πως θα τους έδινε την ευκαιρία να ανακαλύψουν την Άρτα και τα Γιάννενα εντός του, πριν από οποιοδήποτε ‘Ν’ και ‘Δ’. Και αυτό επειδή δεν διαθέτουν, όπως ειπώθηκε, όλοι οι άνθρωποι την ικανότητα Gestalt. Η θεωρία Gestalt είναι μια παλιά κοινωνιολογική θεωρία που φτιάχτηκε εκεί πίσω στο 1920 από τους Koffka/ Kohler και Wertheimer και με δυο κουβέντες έλεγε πως το όλον είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του.
Μια πολυκατοικία για παράδειγμα συνιστά κάτι περισσότερο από ένα απλό άθροισμα παραθύρων και τούβλων. Η θεωρία αυτή σιγά-σιγά αλώθηκε από την κοινωνική ψυχολογία η οποία με πειράματα της τεκμηρίωσε πως και ο ανθρώπινος εγκέφαλος διαθέτει επίσης μια ικανότητα Gestalt.
Είναι σε θέση να γεννά ολοκληρωμένες φόρμες πραγμάτων από μια επιμέρους καταγραφή χαρακτηριστικών, δομών και γνωρισμάτων. Μπορεί δηλαδή να μην επικεντρώνει στα επι μέρους στοιχεία αλλά να τα συνδιάζει ολιστικά και να παράγει μια γενική εικόνα στην οποία το καθένα τους βρίσκει μια ορισμένη θέση.
Με λίγα λόγια το ανθρώπινο μυαλό είναι σε θέση να παίρνει τα δίχως-πρωταρχικό- νόημα-θραύσματα του σήματος της ΝΔ, να τα συσχετίζει αρνητικά και χρωματο-ανάστροφα να αποκαλύπτει στο τέλος το μυστικό τους και την μαγική εικόνα που κρύβουν.
Αυτή είναι η ικανότητα Gestalt του εγκεφάλου. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι ΔΕΝ την διαθέτουν όλοι οι εγκέφαλοι και, αυτοί που την διαθέτουν, το κάνουν σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας. Κατά συνέπεια η αποκρυπτογράφηση είναι δυνατή από ένα επίπεδο ευφυίας και πάνω. Τι συμβαίνει με όσους είναι κάτω από αυτό? Τους χάνουμε.
Houston we have a problem! Το μήνυμα δεν μπορεί να κοινωνηθεί σε αυτούς. Το ερώτημα πλέον γίνεται, ποιοι ακριβώς συμπεριλαμβάνονται στις τάξεις των αποκομμένων. Και εκεί ακριβώς βρίσκεται το σοβαρότερο από τα προβλήματα που προκαλεί το νέο λογότυπο. Τα άτομα που κατά τεκμήριο υστερούν κι έχουν τις μικρότερες δυνατές πιθανότητες να αντιληφθούν τις υποδείξεις αυτού του αφηρημένου σχήματος είναι τα γεροντότερα του συνολικού πληθυσμού
Οι άνω των εξήντα. Στα ΜΚΔ ήδη μερικοί ψηλάφισαν το πρόβλημα και διατύπωσαν με ευκρίνεια τις επιπτώσεις του. Δεν πειράζει, είπαν, που δεν το καταλαβαίνετε εσείς οι μεγαλύτεροι. Αρκεί να το καταλάβουν εκείνοι στους οποίους κυρίως απευθύνεται.
Αυτό είναι ένα ΜΟΝΤΕΡΝΟ σήμα και απευθύνεται στους νέους! Μάλιστα. Μόνο που, όπως έχουν καταδείξει όλες οι μέχρι σήμερα πολιτικές σφυγμομετρήσεις
η ΝΔ εμφανίζει μια πολύ περιορισμένη διεισδυτικότητα στα άτομα μικρών ηλικιών και μια πλήρη σχεδόν επικράτηση στα άτομα μεγάλης ηλικίας.
Κατά συνέπεια έχει κατασκευάσει ένα σήμα τελείως αντίθετο με τις επικοινωνιακές της δυνατότητες. Ένα σήμα που το γεροντότερο κοινό της δεν το πολύ- αντιλαμβάνεται και το οιονεί νεανικό της κοινό στο οποίο στοχεύει το παραγνωρίζει.
Τα πράγματα θα βελτιωθούν λένε οι αισιόδοξοι. Ισως. Και γω μια μέρα αισιοδοξώ πως θα ταξιδέψω στο φεγγάρι…