Η ανεργία,  οι ελαστικές μορφές απασχόλησης, οι χαμηλές απολαβές και η μαύρη εργασία  αποτελούν τα συστατικά για να  θα μας οδηγήσουν  αύριο σε μια κοινωνία γερόντων,

Σε προηγούμενο φύλλο της η εφημερίδα Νέα Καστοριά φιλοξένησε δηλώσεις του προέδρου του Εργατικού Κέντρου Καστοριάς κ.Μαλέα, ο οποίος για άλλη μια φορά επισήμανε την τραγική  κατάσταση την οποία  βιώνουν χιλιάδες εργαζόμενοι οι οποίοι ζουν πλέον κάτω από τα όρια της φτώχειας,απόρροια της μακροχρόνιας ανεργίας, των ελαστικών μορφών απασχόλησης  και της  μαύρης εργασίας.

Κι ενώ κανονικά  τα στοιχεία αυτά θα έπρεπε να  μας ανησυχούν και  να έχουν σχεδιαστεί πολιτικές  σε τοπικό επίπεδο για την αντιμετώπιση του φαινομένου, το οποίο αναμένεται  μάλιστα να διογκωθεί ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια, εμείς σφυρίζουμε αδιάφορα.

Καταρχάς, θα πρέπει να τονίσουμε πως φτωχός δεν είναι μόνο αυτός που ζει σε κατάσταση ένδειας και  δεν μπορεί να καλύψει ούτε τις βασικές βιοποριστικές ανάγκες (απόλυτη φτώχεια), αλλά και όσοι ζουν με εισοδήματα κάτω από το 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος  και οι οποίοι δεν διαθέτουν τα στοιχειώδη μέσα ώστε να ζήσουν αξιοπρεπώς.

Μπορεί να μην τίθεται θέμα φυσικής επιβίωσης, αλλά αδυνατούν να  πληρώσουν λογαριασμούς ΔΕΚΟ, ενοίκια, φόρους, δάνεια, θέρμανση, φροντιστήρια και δραστηριότητες των παιδιών ή αναγκαία καταναλωτικά αγαθά.

Επίσης θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι αντιμέτωποι με τη φτώχεια δεν έρχονται  μόνο όσοι δεν εργάζονται αλλά και οι «φτωχοί εργαζόμενοι» οι οποίοι δουλεύουν περιστασιακά, ή απασχολούνται σε δουλείες με χαμηλούς μισθούς και χωρίς ασφάλιση.

Επομένως αντιλαμβάνεται κανείς πως το φαινόμενο είναι πολυδιάστατο  και εμπεριέχει ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία.

Πέραν των εισοδηματικών κριτηρίων και της έλλειψης  επαρκών οικονομικών πόρων  για μια αξιοπρεπή διαβίωση,  η φτώχια οδηγεί πολλές φορές στην περιθωριοποίηση και στον κοινωνικό αποκλεισμό. Χωρίς να θέλουμε να κάνουμε μια ακαδημαϊκή συζήτηση για τις δυο αυτές έννοιες και το  ερμηνευτικό πλαίσιο της κάθε μιας, να επισημάνουμε απλώς πως η φτώχεια εμπεριέχεται και «εφάπτεται» της χρήσης του όρου του κοινωνικού αποκλεισμού,  με τον τελευταίο να  μας δίνει τη δυνατότητα να αναλύσουμε σε βάθος τις συνέπειες της φτώχειας και της αποστέρησης υλικών και κοινωνικών αγαθών χωρίς να επικεντρώνουμε την ανάλυσή μας μόνο με εισοδηματικούς όρους, δίνοντας έτσι μια μονοδιάστατη και στατική εικόνα του φαινομένου.

Τα παραπάνω είναι χρήσιμα για να αντιληφθούμε πως εκτός τον υλικών  στερήσεων, εκτός από την μάχη για την καθημερινή  επιβίωση που δίνουν χιλιάδες συμπολίτες μας, όπως τόνισε  ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Καστοριάς, τα άτομα αυτά βιώνουν, ή  θα βιώσουν φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού.

Με άλλα λόγια αυτό σημαίνει πως πολλοί συμπολίτες μας θα αδυνατούν, όπως και αδυνατούν, να συμμετέχουν σε βασικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές λειτουργίες, όπως είναι το σύστημα υγείας, το εκπαιδευτικό σύστημα,(τόσο οι ίδιοι, όσο και τα παιδιά τους), η αγορά εργασίας, οι πολιτιστικές και κοινωνικές δράσεις αλλά και  η πολιτική.

Αποκλεισμένοι πλέον από τις λειτουργίες τις κοινωνίας τα άτομα στερούνται των θεμελιωδών τους  δικαιωμάτων.

Επίσης  όσοι ζουν σε συνθήκες αποστέρησης, είτε οικονομικής, είτε κοινωνικής, όπως περιγράψαμε πιο πάνω, δημιουργούν μια αρνητική αυτοεικόνα  που επηρεάζει τη ζωή τους και  τους δημιουργεί άγχος. Τόσο στους ίδιους  που το βιώνουν, όσο και στα μέλη της οικογένειάς τους,  ενώ ενέχει και ο κίνδυνος  ύπαρξης του στίγματος στους κοινωνικά αποκλεισμένους. Σε μακροχρόνια βάση  το φαινόμενο αυτό οδηγεί σε αποδόμηση και κατακερματισμό των κοινωνικών σχέσεων και, κατ’ επέκταση, σε διάσπαση της κοινωνικής συνοχής. Μια τέτοια προοπτική δεν είναι μόνο θεωρητική αλλά μια πραγματική κατάσταση που όσο  την κρύβουμε κάτω από το χαλί απλά την αφήνουμε να μεγαλώνει και να γίνεται πιο απειλητική.

Μπορεί  ορισμένοι να ξεγελιούνται πως ως μικρή επαρχιακή πόλη όλα αυτά  δεν μας αφορούν καθώς τα  άτυπα δίκτυα  στήριξης (οικογένεια, φίλοι, δημοτικές υπηρεσίες, εθελοντικές οργανώσεις) είναι ζωντανά και βοηθούν στην κοινωνική ενσωμάτωση  περισσότερο  σε σχέση  με τα αστικά κέντρα και  δίνεται ψευδώς η εντύπωση πως το πρόβλημα δεν είναι τόσο μεγάλο.

Θα πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη μας,  ακόμα και κάτω από αυτή την οπτική, πως τα άτυπα κοινωνικά δίκτυα έχουν περιορισμένες δυνατότητες και σε εποχή γενικότερης οικονομικής κρίσης έχουν πληγεί και αυτά,ενώ τα άτομα που χρειάζονται βοήθεια είναι περισσότερα. Δεν μπορούμε να λύσουμε τέτοια ζωτικής σημασίας προβλήματα για την κοινωνία μας πιστεύοντας πως ένα πιάτο φαΐ από το συσσίτιο της εκκλησίας ή μια σακούλα λαχανικά από τον κήπο του θείου στο χωριό θα λύσει το πρόβλημα. Είναι τουλάχιστον αφελές να περιμένουμε κάτι τέτοιο.

Σήμερα στην Καστοριά,  όπως καθημερινά διαπιστώνουμε,  συμμετέχουν  όλο και λιγότερα άτομα στην κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή του τόπου, η κοινωνική επαφή και η κοινωνικότητα έχουν περιοριστεί.

Οι άδειο δρόμοι, τα άδεια μαγαζιά, το περιορισμένο ενδιαφέρον για πολιτική και κοινωνική δράση δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της μετανάστευσης όπως αρκούμαστε να διαπιστώνουμε επιπόλαια και επιφανειακά. Άλλωστε και αυτό αποτελεί μια μόνο από τις συνέπειες της φτώχειας και του αποκλεισμού.

Οι συνέπειες όσον βιώνουμε σήμερα, αν λάβουμε υπόψη και τη δημογραφική κρίση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο ΕΛΣΑΤ,  δείχνουν πως το πρόβλημα στο μέλλον θα είναι ακόμα  μεγαλύτερο.

Οι θάνατοι είναι πλέον περισσότεροι από τις γεννήσεις  σε όλη την Ελλάδα και πολύ περισσότερο και από τον μ.ο., στην Καστοριά. Σε συνδυασμό με την μετανάστευση αρκετών συμπολιτών μας και κυρίως νέων, η Καστοριά θα μετατραπεί σταδιακά σε μια πόλη ηλικιωμένων.

Η ανεργία,  οι ελαστικές μορφές απασχόλησης,  οι χαμηλές απολαβές και η μαύρη εργασία  αποτελούν τα συστατικά για να  θα μας οδηγήσουν  αύριο σε μια κοινωνία γερόντων, οι οποίοι θα λαμβάνουν ελάχιστη ή καθόλου σύνταξη, χωρίς αξιοπρεπή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη  αδυνατώντας να  αντεπεξέλθουν στις  βασικές  βιοποριστικές τους ανάγκες.

Το πρόβλημα του αποκλεισμού και της περιθωριοποίησης για αυτές τις ηλικίες θα είναι επώδυνο και μη αναστρέψιμο. Σήμερα υπάρχουν  ακόμα συνταξιούχοι που ζουν αξιοπρεπώς  και ενισχύουν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας  λειτουργώντας ως δίχτυ ασφάλειας  σε μια δύσκολη περίοδο.

Αύριο όμως δεν θα ισχύει το ίδιο και οι κοινωνικές πιέσεις για στήριξη των αδυνάτων θα ενταθούν, τόσο από τα άτομα τρίτης ηλικίας, όσο και από τις παραγωγικές ηλικίες που θα ζουν στα όρια της φτώχειας, εφόσον δεν αλλάξει το μοντέλο απασχόλησης στην περιοχή και δεν υπάρξουν προοπτικές ανάπτυξης στην πόλη.

Η πρόκληση και το μεγάλο πρόβλημα για όσους αντιμετωπίζουν τη  φτώχεια και την περιθωριοποίηση,  δεν είναι μόνο η κατάσταση που βιώνουν, η εισοδηματική και υλική αποστέρηση και οι εν γένει συνθήκες κοινωνικής μειονεξίας αλλά το γεγονός πως δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτές.  Και πάνω σ΄αυτό οφείλουμε να δράσουμε

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΝΕΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ