Την διαπίστωση την έκανε πρώτος ένας φίλος μου καθηγητής. Σε αντίθεση με τους άλλους Δήμους της περιφέρειας, επεσήμανε, στον δικό μας Δήμο και μόνον παρατηρείται το φαινόμενο να κατατίθενται τόσες πολλές υποψηφιότητες για τον θώκο του Δημάρχου.
Σε τι άραγε μπορεί να οφείλεται αυτή η διαφορά?
Εκ πρώτης άποψης, η εξήγηση μπορεί να σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά της ίδιας της Αρχής. Να σχετίζεται δηλαδή με έναν Δήμο πλούσιο, καλο-οργανωμένο και επιτυχημένο, με έναν Δήμο ευτυχή, την αίγλη του οποίου πολλοί λιμπίζονται και διεκδικούν.
Είναι όμως ο Δήμος της Καστοριάς αληθινά κάτι τέτοιο?
Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία ωθούν προς διάψευση μιας παρόμοιας εικόνας. Πρόκειται για ένα Δήμο με διαρκώς φθίνοντα οικονομικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά, για έναν Δήμο που κινδυνεύει να καταστήσει αβίωτη την ζωή των δημοτών του μέσα στα διοικητικά του όρια.
Αλλά αν η πολυανδρία (εσχάτως και πολυγυναιξία ) των υποψηφίων δεν έχει να κάνει με αυτή την οπτική, τότε ποια άλλη εξήγηση θα στεκότανε για αυτή?
Η αλήθεια είναι, πως από την ευρεία μάζα των ψηφοφόρων, η κάθε υποψηφιότητα στην πολιτική κονίστρα, κατηγοριοποιείται apriori ως ύποπτη. Ελέγχεται εξαρχής με πολύ μεγάλη επιφυλακτικότητα ως προς τα κίνητρα της. Σε μία χώρα όπου ύψιστο ιδανικό επαγγελματικής αποκατάστασης συνιστά η είσοδος στο δημόσιο, γίνεται ταυτόχρονα παραδεκτό πως, από δύο διαθέσιμους τρόπους εξασφάλισης της, ο πιο εύκολος είναι η εκλογή σε δημόσιο αξίωμα. Κατά συνέπεια ΚΑΘΕ κάθοδος στην πολιτική οποιουδήποτε ατόμου, ενεργοποιεί εξαρχής τα ανακλαστικά της κοινωνικής αμφισβήτησης και της στάθμισης του βαθμού ιδιοτέλειας που εμπεριέχει.
Γιατί στην πολιτική, το κίνητρο της ιδιοτέλειας είναι και απαγορευμένο και εξωβελιστέο. Στην πολιτική οι πάντες ομνύουν στα υποτιθέμενα κίνητρα αλτρουιστικής προσφοράς…
Κι είναι ακριβώς επάνω σε αυτό το μοτίβο που αρχίζει και συντίθεται ένα έργο διαπλοκής στο οποίο από την μία πλευρά εμφανίζονται οι ρολίστες εκείνοι που ισχυρίζονται πως πολιτεύονται από καθαρό αλτρουισμό και από διάθεση κοινωνικής προσφοράς απευθυνόμενοι στην απέναντι πλευρά, εκείνη των θεατών, οι οποίοι τους χαμογελούν κατευναστικά, την ώρα που από μέσα τους σκέφτονται: ‘μωρέ καλό κουμάσι είστε και του λόγου σας…’
Το θέμα δεν είναι καινούργιο. Με τις ίδιες ακριβώς παραμέτρους ίσχυε και στην αρχαιότητα. Χαρακτηριστικό είναι το εδάφιο Α 347b-d της Πλατωνικής ‘Πολιτείας’, όπου, ο Σωκράτης μαστορεύει την πλέον ηρωική από όλες τις διαθέσιμες εξηγήσεις.
Σε κείνο το σημείο η παρέα των συμποσιαζόμενων μεταξύ τυρού και αχλαδίου θέτει και το θέμα των κινήτρων της πολιτικής ενασχόλησης. Στην ερώτηση, ‘γιατί οι άξιοι άνθρωποι να θελήσουν (αν θελήσουν τελικά) να ασχοληθούν με την πολιτική’, ο Σωκράτης απαντά με το δικό του, πολύ ‘Σωκρατικό’, τρόπο :
«Γι’ αυτόν λοιπόν, τον λόγο… οι άξιοι άνθρωποι επιδιώκουν την εξουσία, όχι για τα χρήματα, ή για τη δόξα … αλλά γιατί αναγκάζονται να το κάνουν. Φοβούνται πως αν δεν το κάνουν θα βρεθούν αναγκασμένοι να εξουσιάζονται από κάποιον χειρότερο τους»
Και ορίστε πια μία θέση που ίσως και να αποτελεί μια ικανή ερμηνεία κλειδί και της δικής μας περίπτωσης, αυτήν της Καστοριανής Δημαρχιοθεσίας.
Αν και είναι απαραίτητοι εδώ οπωσδήποτε κάποιοι αναγκαίοι συμβιβασμοι, κάποιοι αστερίσκοι και κάποιες υποσημειώσεων. Μιας και η πρόσαψη αυτού του υπερβολικά καθολικού χαρακτηρισμού οι ‘άξιοι άνθρωποι’ μπορεί και να μην εκφράζει και τόσο την δική μας περίπτωση.
Πως αυτό?
Η νεότερη πολιτική ιστορία μας, βλέπετε, έχει καταδείξει πως ο δημαρχιακός θεσμός τοπικά εδώ στην πόλη–αν εξαιρέσουμε κάποιες ελάχιστες φωτεινές αποκλίσεις- δεν μας έχει παραδώσει ούτε αδιαμφισβήτητα, ούτε διαρκή, ούτε επανειλημμένα δείγματα πολιτικής αξιοσύνης. Σπανίζουνε πολύ στα καθ΄ ημάς οι άνθρωποι που πέτυχαν κατά την δημαρχία τους. Οι περισσότεροι από τους παλιούς μας άρχοντες συμπεριφέρθηκαν κάπως σαν να ήταν τενίστες του καναπέ. Βαρούσανε το τόπι, μόνον όταν αυτό τύχαινε να πάει καμιά φορά κατά την πλευρά τους…
Το μέρος λοιπόν της Σωκρατικής ερμηνείας που πιστεύω ότι μπορεί να βρει μια έλλογη εδώ εφαρμογή, είναι εκείνο το τελευταίο, που λέει ότι πολιτεύονται όσοι φοβούνται μη καταντήσουν διοικούμενοι από τους ήσσονες τους.
Πράγματι στην Καστοριά είναι δύσκολο να αποκρυβεί από τις δημόσιες συνεντεύξεις των περισσοτέρων υποψηφίων μια σταθερή κατακλείδα. Πως μόνον οι ίδιοι ξέρουν τα όσα χρειάζεται να ξέρουν, ενώ όλοι οι άλλοι υστερούν. Πως αυτοί οι ίδιοι μπορούν, ενώ όλοι οι άλλοι όχι. Πως μόνον αυτοί είναι ικανοί, ενώ οι άλλοι όχι. Στην κάθε στροφή μιας συζήτησης συγκρίσεων, αυτό το μοτίβο του υπερ-ενισχυμένου και επιθετικού εγωισμού είναι ξεκάθαρο και κυρίαρχο. Και είναι ένα μοτίβο που από μόνο του επαρκεί να εξηγήσει την μεγάλη πληθώρα των υποψηφίων.
Απ’ ότι φαίνεται ζούμε σε μια πόλη η οποία, πέρα από τις δυο-τρεις πραγματικά ηγετικές φυσιογνωμίες που εμφιλοχωρούν στην κάθε κοινωνία, έχει άφθονους παρατρεχάμενους homo politicus που όλοι τους πάσχουν από μια κοινή ασθένεια. Υποφέρουν από ‘οξεία αξιοσύνη’. Ζουν πιστεύοντας ότι είναι καλύτεροι όλων και δεν κρίνουν καμία θέση -πλην της αρχηγικής- κατάλληλη για τον εαυτό τους.
_______________________
Λεωνίδας Εκιντζόγλου