Εθιμο λέγεται ένα συλλογικό δρώμενο εφ’ όσον διατηρεί μια συγκεκριμένη παραδοσιακή φόρμα. Εθιμο είναι κάτι που γίνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο με ένα ορισμένο τελετουργικό.
Τα Ραγκουτσάρια υποτίθεται ότι εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Σε όλους τις τουριστικές μας μπροσούρες τα διαφημίζουμε σαν απευθείας απογόνους αρχαίων τοπικών διονυσιακών εορτών που έφτασαν ως την εποχή μας σχετικά αμετάβλητες και υποτίθεται πως συνεχίζουμε να τις εκτελούμε με έναν ορισμένο τρόπο. Που αφορά τον σκοπό, το ύφος, την εμφάνιση, την οργάνωση, τον τόπο και την μουσική. Μπορεί να μη ντυνόμαστε πια με δέρματα και πέπλα, μπορεί να μη παίζουμε πια αυλούς Πανός, σουράβλια και ήχους της εποχής του Ομήρου, διατηρούμε ωστόσο ένα ρεπερτόριο το οποίο ιχνηλατείται με σιγουριά προς τα πίσω τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Ε λοιπόν, αυτό το καθιερωμένο μουσικό ρεπερτόριο των καστοριανών μας Καρναβαλιών άρχισε πλέον να αμφισβητείται και να κινδυνεύει στα αληθινά.
Ο λόγος?
Η εισαγωγή ορχηστρών από τα Μπαλκάνια που δεν το κατέχουν και εις αντικατάσταση του λανσάρουν ένα καθαρά δικό τους.
Φέτος η κατάσταση -ειδικά την πρώτη μέρα της γιορτής- έφτασε στο απροχώρητο και ξέσπασε ένας μεγάλος καυγάς στα κοινωνικά μύδια. Οι καστοριανοί χωρίστηκαν σε δύο παρατάξεις.
Σε αυτούς που τάχτηκαν με την ντόπια παράδοση της τσιγκιρλάγκας, της Ρίνκως, της Εβραιοπούλας, του μπερντέ, του καρσιλαμά και της πατινάδας και σε αυτούς που μετατράπηκαν σε καλούς μύλους που τα αλέθουν όλα.
Τι μας πειράζει ένα νέο ρεπερτόριο, είπαν αυτοί οι δεύτεροι, οι αδιάφοροι. Η μουσική δεν έχει όρια, δεν έχει εθνικότητες. Ας παίζουν μωρέ οι ορχήστρες μας ό,τι νάναι, αρκεί αυτό να είναι χαρωπό, να κάνει αρκετή φασαρία και να βαράει γκντούπ γκνούπ το νταούλι, ώστε να κάνουμε εμείς κέφι και να χορεύουμε.
Ο καυγάς επεκτάθηκε αρκούντως και έτσι την δεύτερη μέρα τα πράγματα κάπως διορθώθηκαν. Τα σλάβικα συνοθυλεύματα, δεν αποσύρθηκαν τελείως, αλλά κάπως περιορίστηκαν και οι γνώριμοι ήχοι ξαναμπήκαν στο παιχνίδι.
Το μέγα ζητούμενο βεβαίως είναι να κάτσουμε κάποια μέρα όλοι οι ενδιαφερόμενοι σε ένα τραπέζι και να ανοίξουμε μια γενική συζήτηση περι του τι ακριβώς θέμε…
Θέλουμε ένα τοπικό καρναβάλι που νάναι πραγματικά διαφορετικό από εκείνο της υπόλοιπης Ελλάδας και της υφηλίου ολόκληρης ή θέλουμε ένα καρναβάλι τύπου Πάτρας και Ρίου Τζανέϊρου?
Γιατί όλα μαζί στον ίδιο ντορβά δεν χωράνε.
Αμα θέλουμε αυθεντικότητα θα πρέπει να τηρούμε και κανόνες αυθεντικότητας. Θα πρέπει να κοιτάμε να διαφυλάξουμε την παράδοση με νύχια και με δόντια και να αποφεύγουμε νεωτερισμούς, σε βαθμό τουλάχιστον τέτοιο, που να μπορούν να την αλλοιώσουν.
Αμα πάλι, το μόνο που τραβά ο οργανισμός μας είναι σκέτο νταβαντούρι και μια απλή ψυχαγωγία, ε τότε τα επιτρέπουμε όλα, μέχρις του σημείου που θα χάσουμε τα αυγά και τα πασχάλια. Φωνάζουμε εισαγόμενες ορχήστρες και τις αφήνουμε να παίζουν Σλάβικα και Βουλγάρικα τραγούδια, βάζουμε και ρεμπέτικα, τζαζ, χαρντ ροκ, τις τέσσερεις εποχές του Βιβάλντι, φέρνουμε άμα λάχει και μαράκες από την Βραζιλία ή ταμ-ταμ από την Αφρική και του δίνουμε να καταλάβει.
Ο,τι αποφασίσει ο λαός… Αλλά να μη κλαίμε μετά!
του Λ. Εκιντζόγλου