«Τα ξεσπάσματα είναι αναπόφευκτα, αλλά οι πανδημίες προαιρετικές»…

Μετά από τρία χρόνια αναγκαστικής «συμβίωσης» με τον κοροναϊό, ο κόσμος θρηνεί την απώλεια 6.8 εκατ. ανθρώπων και διερωτάται πόσο έτοιμοι είμαστε όλοι μας για την επόμενη πανδημία.

Τα ξεσπάσματα των ιών βρίσκονται σε συνεχή αύξηση, γράφει εκτενές άρθρο των Sunday Times, προειδοποιώντας άπαντες ότι η νέα Disease X (Ασθένεια Χ) είναι προ των πυλών.

Πως όμως μπορεί κάποιος να ξεκαθαρίσει την αλήθεια από το ψέμα και να αντλήσει ενημέρωση μακριά από τον τρόμο, ώστε να προετοιμαστεί ουσιαστικά και αποτελεσματικά απέναντι σε κάθε τι καινούργιο, άγνωστο και ίσως και πάλι θανατηφόρο;

Όπως εξηγεί ο καθηγητής Τομ Σόλομον, επικεφαλής του Ινστιτούτου Πανδημιών με έδρα το Λίβερπουλ, «εάν περιμένουμε τα πράγματα να πάρουν διαστάσεις πανδημίας, τότε έχουμε ήδη αποτύχει στην αποστολή μας».

Γι’ αυτό και το μότο του Ινστιτούτου, που ιδρύθηκε το 2021 είναι, «Ποτέ Ξανά Δεν Θα Είμαστε Απροετοίμαστοι».

Από πού θα έρθει η επόμενη πανδημία;

Και το ερώτημα παραμένει: από πού θα έρθει η επόμενη πανδημία και τί μπορούμε να κάνουμε για να τη σταματήσουμε;

Ανάμεσα στους ιούς Εbola, Ζika, Νipah και τον πυρετό Lassa, που ερευνώνται στο παραπάνω Ινστιτούτο, η πιο επικίνδυνη ασθένεια είναι αυτή για την οποία δεν έχουμε ακόμη καμία απολύτως πληροφορία.

Ένας ιός, ένα βακτήριο, ένας μύκητας, που δεν έχει εμφανιστεί για την ώρα, ή ακόμα χειρότερα ένας συνδυασμός ιών που αφορούν ζώα, αλλά θα μπορέσουν να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο, φέρνοντας και πάλι τα πάνω κάτω στη ζωή όλων μας.

Το γεγονός ότι ο κοροναϊός παραμένει ανάμεσα μας, σκοτώνει ακόμα κόσμο, αν και όχι πια μαζικά, μας κάνει αφενός να εκτιμάμε το θαύμα της επιστήμης, που ήταν τα εμβόλια, και αφετέρου να τρέμουμε, μήπως τη στιγμή που θα ξεχάσουμε την θλιβερή ιστορία του, αυτή επαναληφθεί με πιο άγριες διαστάσεις.

Και ήδη όπως τονίζει στο βρετανικό δημοσίευμα η Κέιτ Μπίνγκμαν, η οποία προέδρευσε ειδικής ομάδας για τα εμβόλια στο αποκορύφωμα της πανδημίας, αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποι έχουμε μνήμη χρυσόψαρου.

Γιατί, πως αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί ότι ήδη η ετοιμότητα του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στην εισβολή ενός νέου… Covid έχει χαμηλώσει αισθητά.

Ο κίνδυνος από την ανθρώπινη μνήμη… χρυσόψαρου

Ο λόρδος Μπέθελ, υπουργός Υγείας την περίοδο 2020-21 αποδίδει την ευθύνη για το παραπάνω «στην ψυχολογία των περισσοτέρων από εμάς να στρεφόμαστε μακριά από τα άσχημα πράγματα που έχουν συμβεί στη ζωή μας».

Και δηλώνει, τουλάχιστον, εξοργισμένος, που οι δομές για τις δοκιμές απέναντι σε όσα έρχονται καταπάνω μας έχουν σταματήσει κιόλας να χρησιμοποιούνται, εκτιμώντας ότι δεν θα αργήσει η ώρα που θα το μετανιώσουμε όλοι πικρά.

Αργά ή γρήγορα η νέα Ασθένεια X θα κάνει την εμφάνιση της.

Η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη τέτοια παθογόνα, όπως η Μαύρη Πανώλη που σκότωσε 200εκατ. τον 14ο αιώνα, η ρωσική γρίπη, που σήμερα οι επιστήμονες εκτιμούν ότι προκλήθηκε από έναν κοροναϊό και σάρωσε τον κόσμο ολόκληρο τη δεκαετία του 1890, η ισπανική γρίπη που στοίχισε τη ζωή 50εκατ. ανθρώπων στον απόηχο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και ο ιός HIV που τα τελευταία 40 χρόνια έχει «δολοφονήσει» 40 εκατ. ανθρώπους!

Το δίχως άλλο, η επιστήμη και τα συνεχή άλματα της έχουν εξασφαλίσει ότι είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις υγείας που σκάνε στο δρόμο μας, ωστόσο με το πέρασμα των χρόνων αυτές γίνονται ολοένα και πιο συχνές λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, της εντατικής βιομηχανικής γεωργίας και του παράνομου εμπορίου άγριας ζωής.

Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι ο τρόπος που φερόμαστε στα ζώα ευθύνεται για τη μετάδοση των παθογόνων από αυτά στον άνθρωπο.

Ανησυχία για τον τριπλασιασμό των νέων ασθενειών

Η ταχύτητα τρομάζει και η αλήθεια είναι ότι από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, οι νέες ασθένειες έχουν τριπλασιαστεί στον αριθμό και στα επίπεδα μετάδοσης τους.

«Πριν από 1560 χρόνια ένας άνθρωπος χρειαζόταν έναν ολόκληρο χρόνο για να κάνει τον γύρο του πλανήτη», λέει ο Σόλομον. «Και ο πληθυσμός ήταν 1.3εκατ. άτομα», υπενθυμίζει. «Σήμερα είμαστε περίπου 8 εκατ. άνθρωποι, που μπορούμε να γυρίσουμε τον κόσμο μέσα σε 24 ώρες», σημειώνει.

Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και σήμερα, τρία χρόνια μετά την πανδημία, ουδείς είναι σίγουρος ότι αυτή προκλήθηκε από ένα ιό που μεταφέρθηκε από τις νυχτερίδες στους ανθρώπους ή ήταν απλά το αποτέλεσμα της τραγικής διαρροής από ένα ύποπτο εργαστήριο.

Σε κάθε περίπτωση, μετά τον φόβο της… κοντής μνήμης, αυτό που ανησυχεί τους επιστήμονες είναι η μετάδοση ενός νέου ιού από τα ζώα στους ανθρώπους, όπως έχει γίνει πολλές φορές στο παρελθόν από κουνούπια, γουρούνια και υδρόβια πτηνά.

«Δεν χρειάζεσαι μια κρυσταλλική σφαίρα για να ξέρεις ότι τα παθογόνα που προέρχονται από τα κουνούπια βρίσκονται σε αύξηση. Στη νότια Ευρώπη έχουμε μολύνσεις, οι οποίες προκαλούνται από τα κουνούπια, που δεν είχαμε στο παρελθόν», επισημαίνει ο Σόλομον.

Ο ιός του Δυτικού Νείλου, που ξεκίνησε από την Ουγκάντα, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα και όπως η ιαπωνική εγκεφαλίτιδα μεταδόθηκε γοργά, όταν ένα κουνούπι τσίμπησε ένα μολυσμένο πουλί και στη συνέχεια έναν άνθρωπο, προκαλώντας αρχικά κάτι σαν γρίπη, μετά αδυναμία στους μύες και σε ορισμένες περιπτώσεις επιληπτικές κρίσεις.

Φοβού… ένα ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών

Κατά τον προαναφερθέντα, υπάρχουν πολλές απειλές για τους ανθρώπους στις οποίες σήμερα δεν δίδεται η απαραίτητη σημασία.

Αυτές είναι ο ιός Nipah, που σκοτώνει το 75% αυτών που προσβάλει, ο ιός Marbug, «ξάδελφος» του Ebola, με δείκτη θνησιμότητας της τάξεως του 90% και φυσικά όλα τα υπερβακτήρια που δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν μαζικούς θανάτους, εάν καταφέρουν να προσπελάσουν όλα τα αντιβιοτικά, που η ανθρωπότητα έχει αυτή τη στιγμή στη διάθεση της.

Η μεγαλύτερη όμως όλων των απειλών, αυτή που κρατά τους ιολόγους ξάγρυπνους το βράδυ, είναι η Η5Ν1 – η γρίπη των πτηνών.

«Εάν υπάρχει ένα τέτοιο ξέσπασμα στους ανθρώπους αύριο, δεν θα είμαστε σε θέση να εμβολιάσουμε όλο τον κόσμο το 2023», υπογράμμισε τον περασμένο μήνα ο Τζέρεμι Φάραρ, ο απερχόμενος διευθυντής της Wellcome Trust.

«Η ανησυχία μου είναι ότι είμαστε σε αργή κίνηση και παρατηρούμε κάτι που μπορεί να συμβεί, αλλά αν συνέβαινε τώρα, θα κοιτάζαμε πίσω και θα ρωτούσαμε, γιατί δεν είχαμε κάνει περισσότερα», πρόσθεσε ο ίδιος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η H5N1 έχει έναν τρομαχτικό δείκτη θνησιμότητας, αφού από το 1996, οπότε εντοπίστηκε στο Χονγκ Κονγκ, από τους 900 ανθρώπους που προσβλήθηκαν το 56% αυτών απεβίωσαν.

Παρά την υψηλή θνησιμότητα της, η απειλή της γρίπης των πτηνών για την ανθρωπότητα είναι περιορισμένη, επειδή δεν υπάρχει απόδειξη ότι έχει μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Οι άνθρωποι μολύνονται συνήθως, επειδή κρατάνε πάπιες ή εργάζονται με τα πουλερικά.

Νέα προβλήματα σε άλλες περιοχές του πλανήτη

Το πρόβλημα τώρα γεννάται επειδή ο ιός εντοπίζεται και σε άλλα είδη πτηνών, για πρώτη φορά στη Νότια Αμερική, σε πελεκάνους των ακτών του Περού και σε θηλαστικά, όπως είναι οι θαλάσσιοι ελέφαντες στο Περού, οι αλεπούδες και οι ενυδρίδες στη Βρετανία και οι αρκούδες στη Βόρεια Αμερική.

«Το ξέσπασμα στα βιζόν είναι ένα σημάδι προειδοποίησης», τονίζει από την πλευρά του ο καθηγητής Πολ Ντιγκάρντ, ιολόγος από το Ινστιτούτο Roslin του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι οι φάρμες βιζόν είναι το τέλειο έδαφος αναπαραγωγής για μολύνσεις, καθώς τα ζώα στοιβάζονται κατά χιλιάδες σε συνθήκες αιχμαλωσίας.

Σύμφωνα με τον Σόλομον, τα παραπάνω είναι εξαιρετικά σημαντικά και η Η5Ν1 είναι ένα πραγματικός κίνδυνος. Ωστόσο μέχρι σήμερα οι γρίπες κάνουν τους αρμόδιους να ξεχνούν ότι το κακό μπορεί να προέλθει και από αλλού.

«Αν ότι έχεις στο ντουλάπι σου είναι ένα σχέδιο προετοιμασίας για την αντιμετώπιση μιας πανδημίας γρίπης, όταν η πανδημία σκάσει, θα είναι αυτό που θα τραβήξεις για να σωθείς. Ο κοροναϊός μας έμαθε ότι δεν μπορούμε να κοιτάμε μόνο ένα παθογόνο. Πρέπει να εξετάζουμε όλες τις απειλές μαζί», καταλήγει ο ίδιος.

Παγκόσμια προσοχή στην πρόληψη και τη διαφάνεια

Το σημαντικότερο όπλο, πριν η κατάσταση φτάσει στο απροχώρητο, είναι η πρόληψη και η διαφάνεια.

Με απλά λόγια αν η Κίνα είχε συνειδητοποιήσει νωρίτερα ότι πάλευε με έναν νέο ιό, αν είχε μιλήσει γι’ αυτό δημόσια στα μέσα Δεκεμβρίου και όχι έναν μήνα αργότερα, ίσως τα εμβόλια να ήταν ήδη έτοιμα από τον Μάρτιο και η πορεία του κοροναϊού σε όλο τον κόσμο να ήταν διαφορετική.

Όπως είχε πει το 2014 ο Αμερικανός επιδημιολόγος, Λάρι Μπρίλιαντ, που βοήθησε στην εξαφάνιση της ευλογιάς: «τα ξεσπάσματα είναι αναπόφευκτα, αλλά οι πανδημίες προαιρετικές»…

ΠΗΓΗ: www.tanea.gr