Στις 11 Νοεμβρίου του 1912, μετά από 527 χρόνια υπό του τούρκικου ζυγού η Καστοριά απελευθερώνεται από τον Ελληνικό Στρατό και εντάσσεται ξανά στις πόλεις του Νεοελληνικού Κράτους.
«Εν ονόματι του Βασιλέως της Ελλάδος Γεωργίου του Α’
Καταλαμβάνω την πόλιν Καστορίαν, διακηρύττω καθ’ Υψηλήν εντολήν της Βασιλικής Αυτού Υψηλότητος του Διαδόχου και Γενικού Αρχηγού των εν Μακεδονία στρατευμάτων, ότι οι νόμοι του Ελληνικού Κράτους θέλουσι ισχύει απο σήμερον και δια την Επαρχίαν Καστοριάς ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Από σήμερον μέχρι νεωτέρας διαταγής θέλει ισχύει ο Στρατιωτικός Νόμος, καθ’ όλην την Επαρχίαν.
Εγένετο εν Καστορία τη 11η Νοεμβρίου 1912
Ο Διοικητής Ιππικού
Ιωάννης Άρτης»
Ο Ελληνικός Στρατός, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου) και την απελευθέρωση της Φλώρινας (7 Νοεμβρίου), διέταξε τμήμα του Συντάγματος Ιππικού να προχωρήσει προς κατάληψη της Καστοριάς.
Το τμήμα διέθετε μόλις 27 ιππείς και τελούσε υπό τις διαταγές των Υπίλαρχων Ιωάννη Άρτη (ο ελευθερωτής της Φλώρινας) και Παναγιώτη Νικολαΐδη και του μακεδονομάχου ανθυπίλαρχου μια Κατοριανού Φιλολάου Πηχεώνα. Τη πόλη την είχαν κυκλώσει περίπου δυνάμεις 25.000 ανδρών.
Ο Άρτης, απέστειλε μήνυμα στον τότε Μητροπολίτη Καστοριάς προειδοποιώντας για τις δυνάμεις που βρίσκονταν στη πόλη και την διαταγή για παράδοσής της άνευ όρων από τον Αρχηγό του τουρκικού στρατού Μεχμέτ, εντός μιας ώρας από της λήψεως του μηνύματος. Σε αντίθετη περίπτωση, προειδοποιούσε ότι θα αναγκαστεί να προβεί σε βομβαρδισμό της πόλης.
«Την πόλη έχουν κυκλώσει από παντού δυνάμεις 25.000 ανδρών, έτσι κάθε αντίσταση ή απόπειρα διαφυγής στρατού από την πόλη είναι αδύνατη! Επιθυμώ να μην καταστρέψω την πόλη. Σπεύσατε σε συνεννόηση με τον αρχηγό των δυνάμεων της πόλης, να παραδοθεί άνευ όρων εντός μιας ώρας από της λήψεως του παρόντος, αλλιώς ευρίσκομαι στην ανάγκην βομβαρδισμού της πόλεως πριν το βράδυ».
Ιωάννης Άρτης, Υπίλαρχος
Πριν έρθει η απάντηση, ο από ανυπομονησία κι αγωνία διακατεχόμενος Άρτης διέταξε τον Υπίλαρχο Νικολαΐδη να εισέλθει με δυο ιππείς στην Καστοριά και να πληροφορηθεί τα εκεί τεκταινόμενα.
Ο Άρτης έστειλε τον Νικολαϊδη μαζί με δύο ιππείς στη Καστοριά, προκειμένου να μάθουν τα τεκταινόμενα. Πληροφορήθηκε από τον Μητροπολίτη ότι ο Αρχηγός του Τουρκικού Στρατού είχε εγκαταλείψει με τις δυνάμεις του τη Καστοριά προτού καν του επιδώσουν το μήνυμα του Υπίλαρχου Άρτη.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 11ης Νοεμβρίου, ο Ανθυπίλαρχος Πηχεών, εισήλθε πρώτος στη πόλη με λίγους ιππείς και κατευθύνθηκε στον Μητροπολίτη προαναγγέλλοντας του την απελευθέρωση της πόλης. Αργότερα, εισήλθε και επίσημα ο Επίλαρχος Άρτης με τους άνδρες του, χιλιάδες πολίτες ξεχυθήκαν στους δρόμους να τον προϋπαντήσουν.
Ο Νικολαΐδης μπήκε στην πόλη και μετά την συνάντηση που είχε με τον Μητροπολίτη και τον Δήμαρχο Κωνσταντίνο Γούση, επέστρεψε στον Απόσκεπο φέρνοντας την πληροφορία ότι ο αρχηγός του τουρκικού στρατού Μεχμέτ πασάς είχε εγκαταλείψει με τις δυνάμεις του την Καστοριά, πριν ο Μητροπολίτης κι ο Δήμαρχος προλάβουν να του επιδώσουν το μήνυμα.
Την ίδια ημέρα απελευθερώνεται και το Άργος Ορεστικό από το Ελληνικό ιππικό, με επικεφαλής τον Άρτη.
Μετά την απελευθέρωση, ενσωματωμένη πλέον στο Ελληνικό κράτος, η Καστοριά ακολούθησε τη ροή των γεγονότων που σημάδεψαν τη νεότερη και σύγχρονη Ελληνική ιστορία.
Οι καμπάνες σήμαναν χαρμόσυνα και ελληνικές σημαίες κυμάτιζαν στα μπαλκόνια…