Έχοντας ως στόχο το να μπορέσουν και παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) να «ανοίξουν» τα φτερά τους, το Ίδρυμα Ωνάση δημιούργησε ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το «Boarding Pass στον Aυτισμό».

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τέσσερις άξονες: α. προσομοίωση διαδικασίας αεροπορικού ταξιδιού για παιδιά με αυτισμό, β. δημιουργία ενός εκπαιδευτικού εγχειρίδιου με κοινωνικές ιστορίες για θεραπευτές και γονείς παιδιών με ΔΑΦ, γ. εκπαίδευση μέρους του προσωπικού, που εργάζεται στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, και της AEGEAN, καθώς και δ. δημιουργία ενός ενημερωτικού εντύπου για όλους τους ταξιδιώτες.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα δημιουργήθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση, σε συνεργασία με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, τελεί υπό την επιστημονική αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει την υποστήριξη της AEGEAN.

«Μας αφορά όλους»

Η μετακίνηση με αεροπλάνο ενός παιδιού ή ενήλικα με ΔΑΦ δεν είναι πάντα ζήτημα αναψυχής. Συχνά, παιδιά και ενήλικες απαιτείται να ταξιδέψουν και να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις για το ζωτικό θέμα των θεραπειών τους. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι πολλές φορές εφικτό, καθώς η όλη διαδικασία του αεροπορικού ταξιδιού είναι αρκετά αγχογόνα (φωτεινές πινακίδες, θόρυβοι, διαρκείς μετακινήσεις, αναμονές, καθυστερήσεις, διαδικασία απογείωσης και προσγείωσης, πιθανές αναταράξεις κ.λπ.). Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι γονείς παιδιών με ΔΑΦ διστάζουν να επιλέξουν το αεροπλάνο ως μέσο της μετακίνησής τους. Και με δεδομένο ότι περίπου 1 στα 68 παιδιά του γενικού πληθυσμού διαγιγνώσκεται στο φάσμα του αυτισμού, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι αυτό είναι ένα ζήτημα που αφορά πολλούς ανθρώπους. Ωστόσο, επειδή είναι και ζήτημα πολιτισμού και παιδείας ο τρόπος με τον οποίο θα το προσεγγίσουμε, πρόκειται τελικά για κάτι που μας αφορά όλους.

Την επιστημονική ευθύνη του προγράμματος έχουν η Αγγελική Γενά, Κλινική Ψυχολόγος και Καθηγήτρια στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και η Κατίγκω Χατζηπατέρα-Γιαννούλη, Κλινική Ψυχολόγος και Affiliate Fellow της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας. Λεπτομέρειες συνολικά της δράσης παρουσιάστηκαν σε προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη 29 Μαρτίου 2018, στο Κέντρο Τύπου του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών.

Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού – 2 Απριλίου

Η αρχή έγινε με ένα ανοιχτό κάλεσμα από το Ίδρυμα Ωνάση. Από τη διαδικασία προέκυψε μια ομάδα παιδιών, η οποία μαζί με τους γονείς και τους θεραπευτές ακολούθησε την προβλεπόμενη διαδικασία προετοιμασίας για ένα αεροπορικό ταξίδι, μέσα από ένα άρτιο και ολοκληρωμένο επιστημονικό πρόγραμμα απευαισθητοποίησης. Το πρόγραμμα θα κορυφωθεί τη Δευτέρα 2 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού, με την επίσκεψη των παιδιών αυτών, των γονέων και των θεραπευτών τους, στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών για μια προσομοίωση αεροπορικού ταξιδιού.

Η προσομοίωση θα ξεκινήσει από την είσοδο στις Αναχωρήσεις του «Ελευθέριος Βενιζέλος», θα ακολουθήσει όλα τα απαραίτητα στάδια προς την αεροπορική πτήση και θα καταλήξει σε ένα αεροσκάφος της AEGEAN, όπου οι περίπου 30 συμμετέχοντες –παιδιά, γονείς και θεραπευτές– θα παρακολουθήσουν τις προβλεπόμενες διαδικασίες και οδηγίες ασφαλείας που προηγούνται της απογείωσης. Με την προσομοίωση αεροπορικού ταξιδιού δίνεται η ευκαιρία σε παιδιά και εφήβους με αυτισμό, καθώς και στις οικογένειές τους, να προετοιμαστούν, αλλά και να εξοικειωθούν με τις διαδικασίες που περιλαμβάνει μια πτήση (π.χ. τον ατομικό έλεγχο του κάθε επιβάτη και της χειραποσκευής του κ.λπ.), καθώς και με το πλήθος των ερεθισμάτων (από τους πίνακες με τις αναγγελίες αναχωρήσεων-αφίξεων μέχρι τις ηχητικές ανακοινώσεις και τις πολλαπλές σημάνσεις). Η δράση της 2ας Απριλίου ωστόσο δεν είναι το τέλος της, αλλά η αφετηρία της, καθώς έχουν το καινοτόμο εγχειρίδιο που δημιουργήθηκε, μπορεί να αποτελέσει ένα μοναδικό εκπαιδευτικό εργαλείο στα χέρια γονέων και θεραπευτών παιδιών με αυτισμό.

Εγχειρίδιο Κοινωνικών Ιστοριών

Στο πλαίσιο του «Boarding Pass στον Αυτισμό», δημιουργήθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση, υπό την επιστημονική αιγίδα του ΕΚΠΑ, ένα εκπαιδευτικό και καινοτόμο εγχειρίδιο κοινωνικών ιστοριών, το οποίο μπορεί να αποτελέσει ουσιαστικό εργαλείο στα χέρια των θεραπευτών και των γονέων σε όλη την Ελλάδα.

Τι είναι οι Κοινωνικές Ιστορίες:
Οι Κοινωνικές Ιστορίες (ΚΙ) είναι μικρές ιστορίες οι οποίες παρουσιάζουν συγκεκριμένες περιστάσεις, καθώς και τον τρόπο εμπλοκής ενός ή περισσότερων ατόμων σε αυτές. Περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικές με αυτές τις συγκεκριμένες περιστάσεις, όπως τα βήματα προσέγγισής τους, τα πιθανά σενάρια και τις ενδεχόμενες αντιδράσεις των εμπλεκομένων κ.ά.

Χρησιμοποιώντας φωτογραφίες ή σαφή περιγραφή μιας κατάστασης, συντάσσουμε μια κοινωνική ιστορία, με σκοπό να διδάξουμε αποτελεσματικές και κοινωνικά αποδεκτές αντιδράσεις που θα αντικαταστήσουν ανεπαρκείς ή δυσλειτουργικές αντιδράσεις του παιδιού με ΔΑΦ στην εν λόγω κατάσταση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, αφενός βελτιώνεται η συμπεριφορά του αποδέκτη του εκπαιδευτικού υλικού και, αφετέρου, περιορίζονται πιθανές δυσλειτουργικές αντιδράσεις, όπως το αυξημένο άγχος ή η τάση αποφυγής μιας κατάστασης που συνιστά πρόκληση για το άτομο με ΔΑΦ.

Το εγχειρίδιο αυτό υπάρχει διαθέσιμο σε ηλεκτρονική μορφή τόσο στο site του Ιδρύματος Ωνάση (www.onassis.org) όσο και σε αυτό του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (www.aia.gr) και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν ελεύθερα να το κατεβάσουν και να το προσαρμόσουν στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε παιδιού.

Σεμινάρια για το προσωπικό

Στο πλαίσιο της δράσης πραγματοποιήθηκε και η εκπαίδευση του προσωπικού που εργάζεται στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (μέσα από τους διαφόρους παρόχους υπηρεσιών) και την AEGEAN, πάνω σε θέματα αυτισμού και στα εμπόδια που αυτός δημιουργεί σε παιδιά με ΔΑΦ και τους γονείς τους, ειδικά στον χώρο του αεροδρομίου. Για τον σκοπό αυτό οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν τέσσερα εκπαιδευτικά σεμινάρια για περισσότερους από 200 συμμετέχοντες, οι οποίοι έχουν καθημερινή επαφή με ταξιδιώτες. Μέσα από τα σεμινάρια αυτά, η κ. Γενά και οι συνεργάτες της ενημέρωσαν το προσωπικό για τον αυτισμό και τις ιδιαιτερότητές του, για τα σημάδια που πρέπει να αναγνωρίζουν σε επισκέπτες του αεροδρομίου με ΔΑΦ, ενώ τους έδωσαν και χρήσιμες συμβουλές για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν και να αναγνωρίζουν μελλοντικές καταστάσεις.

Ισίδωρος Ρούσσος