Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, η μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας, μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα στον πληθυσμό όπως αδυναμία,

Από την στήλη ΥΠΕΡ ΥΓΕΙΑΣ εφημερίδα ΝΕΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ επιμέλεια Δώρα Κωτσοπούλου

εξάντληση και κυρίως θερμοπληξία. Ιδιαίτερα ορισμένες ομάδες, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι αλκοολικοί, άνθρωποι με προβλήματα υγείας, όπως οι καρδιοπαθείς και οι έχοντες αναπνευστικά προβλήματα, μπορεί να κινδυνεύσουν σοβαρά σε τέτοιες ακραίες συνθήκες ζέστης.

Γεγονός βέβαια είναι ότι η συχνότητα των καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως τα εμφράγματα, τα εγκεφαλικά κλπ, μειώνονται σημαντικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως αρκετές μελέτες έχουν δείξει για τις μεσογειακές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Ειδικά για την χώρα μας, τα εμφράγματα του μυοκαρδίου το καλοκαίρι είναι κατά 30% λιγότερα σε σχέση με τον χειμώνα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι το stress, οι πολλές ώρες εργασίας και άλλοι παράγοντες κινδύνου, το καλοκαίρι παύουν να επιδρούν στην υγεία του ανθρώπου.

Η αρτηριακή πίεση επίσης παρουσιάζει μια τάση μείωσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σύμφωνα και με τελευταίες επιδημιολογικές μελέτες. Να εξηγήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό: Οι κύριοι θερμορυθμιστικοί μηχανισμοί του σώματος που διατηρούν σταθερή την θερμοκρασία μας  είναι η αγγειοδιαστολή και η εφίδρωση. Αποτέλεσμα της ενεργοποίησης αυτών είναι η απώλεια υγρών και η πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά 2-4mmHg της συστολικής και κατά 1-2mmHg της διαστολικής και στα δύο φύλλα.

Επιπλέον, λόγω της ζέστης, μειώνονται οι ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού μας με αποτέλεσμα να μειώνεται η όρεξη και με το κολύμπι και την δυνατότητα άσκησης να οδηγούμαστε ευκολότερα και σε απώλεια σωματικού βάρους για όσους το επιζητούν.

Ποιοι είναι όμως οι κίνδυνοι;

Ενώ το καλοκαίρι ελαττώνονται σημαντικά τα καρδιαγγειακά επεισόδια,

αυτό δεν επαληθεύεται σε ακραίες καταστάσεις καύσωνα.

Η μεγάλη ζέστη καταβάλλει την καρδιά. Η αγγειοδιαστολή που προκαλείται βοηθά στο να αποβάλλεται θερμότητα προς το περιβάλλον. Αντισταθμιστικά, η καρδιά αυξάνει την συχνότητά της (ταχυκαρδία), ώστε να διατηρήσει σταθερή την παροχή αίματος στους ιστούς και τα όργανα, ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες και αποβάλλεται θερμότητα με την εξάτμιση του ιδρώτα. Παράλληλα αυξάνεται η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής για την αποβολή του θερμού αέρα.

Οι αντιδράσεις αυτές της καρδιάς και των αγγείων σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις ζέστης, μπορεί να είναι μοιραίες σε ευπαθείς ομάδες όπως τα βρέφη, οι αθλητές, οι ηλικιωμένοι και κυρίως αυτοί που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα.

Ασθενείς υπό φαρμακευτική αγωγή:

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα προηγούμενα θα πρέπει να πούμε ότι το καλοκαίρι, με την εφίδρωση, χάνουμε υγρά και ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο κλπ). Ασθενείς που πάσχουν από στεφανιαία νόσο, υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια και λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, πιθανόν να παρουσιάσουν επεισόδια ζάλης αδυναμίας και οιδημάτων στα κάτω άκρα λόγω της αγγειοδιαστολής. Είναι άκρως απαραίτητο, με την εμφάνιση τέτοιων φαινομένων, οι ασθενείς να συμβουλεύονται άμεσα τον θεράποντα ιατρό τους, για τροποποίηση ενδεχομένως της δοσολογίας των φαρμάκων τους, καθώς η πτώση της πίεσης από την εφίδρωση μπορεί να συνοδεύεται από σοβαρές ηλεκτρολυτικές διαταραχές.

Οδηγίες σε επείγουσες καταστάσεις:

Όσοι έχουν καρδιολογικά προβλήματα, θα πρέπει να μεταβούν άμεσα στην πλησιέστερη μονάδα υγείας αν παρατηρήσουν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Δύσπνοια και πόνο στο στέρνο που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και ενδεχομένως με αντανάκλαση στην πλάτη ή στο χέρι (ύποπτος στηθαγχικός πόνος)
• Άτυπα γαστρεντερικά ενοχλήματα όπως ερυγές (ρεψίματα) και επιγαστραλγία που πιθανόν να υποδηλώνει και στηθάγχη.
• Καταβολή δυνάμεων, απώλεια ή ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης, αυξημένη θερμοκρασία σώματος.
• Ταχυκαρδία
• Κεφαλαλγία.
• Ζάλη

Στην θάλασσα:

Γενικά το κολύμπι, σαν αερόβια άσκηση, έχει τα ακόλουθα οφέλη για την καρδιά:

• Βελτιώνει τον όγκο παλμού
• Μειώνει την αρτηριακή πίεση ακόμη και σε υπερτασικούς ασθενείς
• Μειώνει τα τριγλυκερίδια και αυξάνει την καλή χοληστερόλη (HDL)
• Μειώνει το σωματικό βάρος αν συνδυάζεται με σωστή διατροφή
• Βελτιώνει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τόσο σε υγιείς όσο και σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη.

Προσοχή όμως: Οι καρδιοπαθείς να μπαίνουν στο νερό σταδιακά. Έτσι θα αποφύγουν την απότομη και μεγάλη αύξηση της αρτηριακής πίεσης που προκύπτει όταν ξαφνικά βρεθούν από τους 40^ο C του περιβάλλοντος, στους 25^ο C της θάλασσας.

Θα πρέπει επίσης να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα.

Στο βουνό:

Οι καρδιοπαθείς που θα βρεθούν στο βουνό πρέπει να ξέρουν ότι μέχρι τα 2000m υψόμετρο, δεν δημιουργείται πρόβλημα. Πιθανή λίγη δύσπνοια, ταχυπαλμία, κόπωση που υποχωρούν με τον εγκλιματισμό σε 4-5 μέρες.

Σε υψόμετρο όμως 2000-3500m (μέτριο) ή μεγαλύτερο (>3500m), μπορεί να παρατηρηθεί πονοκέφαλος, ζάλη, ταχυκαρδία ή ακόμη και πνευμονικό οίδημα που είναι μια κατάσταση ιδιαίτερα επικίνδυνη που οδηγεί συχνά στο μοιραίο. Ο μηχανισμός είναι ο εξής:  Η μείωση του οξυγόνου λόγω υψομέτρου, αναγκάζει τον οργανισμό να κάνει συχνότερες και βαθύτερες αναπνοές με αύξηση ταυτόχρονα της καρδιακής συχνότητας. Παρόλα αυτά, ο οργανισμός μπορεί να μην οξυγονώνεται σωστά, η καρδιά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο έργο της, υγρό διαχέεται στον διάμεσο ιστό των πνευμόνων (πνευμονικό οίδημα), με συνέπειες δυσάρεστες όπως τις περιγράψαμε.

Ταξίδια:

Άνθρωποι με χρόνιες καρδιαγγειακές παθήσεις θα πρέπει πριν ταξιδέψουν να ζητούν τη συμβουλή του θεράποντα ιατρού τους.

• Γενικά άρρωστοι με στεφανιαία νόσο και υπέρταση που παίρνουν την αναγκαία θεραπεία και είναι σε σταθερή κατάσταση δεν έχουν κανένα πρόβλημα να ταξιδέψουν.
• Ασθενείς με στηθάγχη, πρόσφατο έμφραγμα μυοκαρδίου, πρόσφατη επέμβαση Bypass, μη ρυθμιζόμενη καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, ή αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση, δεν επιτρέπεται να ταξιδεύουν με αεροπλάνο.
• Όσοι έχουν μόνιμο καρδιακό βηματοδότη καλό θα είναι να έχουν την ταυτότητα του βηματοδότη μαζί τους και να γνωρίζουν ότι μερικοί βηματοδότες απορυθμίζονται από τα συστήματα ανίχνευσης των αεροδρομίων.
• Οι καρδιοπαθείς καλό είναι να έχουν όλα τα απαραίτητα φάρμακα μαζί τους, με γνωμάτευση του ιατρού για την πάθησή τους και την αγωγή που λαμβάνουν. Το όνομα και τα τηλέφωνα του θεράποντα ιατρού είναι απαραίτητα και μπορεί να φανούν πολύ χρήσιμα σε κάποια κρίσιμη κατάσταση.
• Σε υπερατλαντικές πτήσεις απαραίτητο είναι να συμβουλευτούν τον ιατρό τους για τις ώρες λήψης της αγωγής λόγω της μεγάλης διαφοράς ώρας.

Γενικά, οι ασθενείς που πάσχουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, μπορούν να απολαύσουν το καλοκαίρι όπως όλος ο κόσμος. Αρκεί να εφαρμόσουν τις οδηγίες των ιατρών και τους κανόνες που επιβάλλουν οι ίδιες οι παθήσεις και οι φαρμακευτικές αγωγές, αφού είναι γνωστό ότι οι κανόνες αυτοί πλέον καθορίζουν την ζωή τους και πρέπει να προσαρμόζονται σε αυτούς. Το οφείλουν πρώτα στον εαυτό τους και μετά στους δικούς τους ανθρώπους που τους νοιάζονται.

Σωτήριος Σ. Αδαμόπουλος

Στρατιωτικός Ιατρός

Ειδικός Καρδιολόγος