Η παράδοση μας μπορεί να αναφέρει ότι τα Ραγκουτσάρια διαχέονταν σε όλες τις ρούγες και τα στενά της πόλης αλλά αυτό σήμερα δεν συμβαίνει.
Και δεν συμβαίνει για τρεις λόγους. Πρώτον ο πληθυσμός των Ραγκουτσαραίων δεν είναι αρκετός. Η συμμετοχικότητα δεν είναι πια αυτή που συνηθιζόταν να είναι στο απώτερο παρελθόν.
Στα ύστατα χρόνια της τουρκοκρατίας αλλά και στα χρόνια μέχρι και τον β’ πόλεμο, όλη η Καστοριά σχεδόν ξεχύνονταν στον δρόμο να ξεφαντώσει μιας και τα ραγκουτσάρια τότε αντιπροσώπευαν μια από τις ελάχιστες ευκαιρίες δημόσιου γλεντιού που υπήρχαν, σε ετήσια βάση.
Στις δεκαετίες μετά τον πόλεμο, και ειδικά μετά την αλλαγή του αιώνα, η συμμετοχή μειώθηκε κατά πολύ. Σήμερα, οι Καστοριανοί βγαίνουν μεν, αλλά σαν παρατηρητές περισσότερο και ως όχι τόσο ως συμμετέχοντες. Οι παρέες είναι μετρημένες και οπωσδήποτε καθόλου αρκετές ώστε να μπορέσουν συγκροτημένα να σκορπίζονται σε όλες τις συνοικίες της πόλης.
Το δεύτερο είναι η αλλαγή του χαρακτήρα των δρώμενων. Τα παλιά Ραγκουτσάρια διασκέδαζαν ΔΙΑΝΤΙΔΡΩΝΤΑΣ με τους μη μεταμφιεσμένους κατοίκους. Τον καιρό ειδικά της Τουρκοκρατίας οι κρυμμένοι πίσω από μάσκες χριστιανοί εύρισκαν ευκαιρία να πραγματοποιούν πειράγματα προς τους Τούρκους γειτόνους τους, κρυμμένοι πίσω μάσκες, απολαμβάνοντας έτσι ένα ιδιάζον καθεστώς ασυδοσίας. Εβγαζαν, σαν να λέμε, το άχτι τους, δίχως να κινδυνεύουν από αντίποινα. Επίσης διεκδικούσαν φιλοξενίες και κεράσματα από όλους τους χριστιανούς νοικοκυραίους με καλλικαντζαρίστικα καμώματα.
Με το πέρασμα των χρόνων αυτό το διαντιδραστικό κομμάτι του καρναβαλιού μας έπαψε να έχει λόγο ύπαρξης και σταδιακά ατόνησε Οι σημερινές παρέες δρουν σαν αυτο-αναφορικά και αυτο-διασκεδάζοντα μπουλούκια, κλειστά σε όλες τις έξωθεν επαφές.
Το μόνο διαντιδραστικό δρώμενο που έχει απομείνει είναι η παρεμπόδιση της κυκλοφορίας των τροχοφόρων με το κάθισμα στην μέση του δρόμου.
Ο τρίτος λόγος είναι η άγνοια και η βολικότητα.
Οι νέες γενιές Ραγκουτσαραίων δεν έχουν ένα πλαίσιο κοινωνικής διαδραστικότητας να θυμούνται. Θεωρούν ότι το ανεβοκατέβασμα της Μητροπόλεως είναι όλο κι όλο το ζητούμενο.
Και οι ξένοι (φοιτητές και επισκέπτες) που πλαισιώνουν τα σημερινά μπουλούκια κινούνται αναλόγως. Ένα- δυο ανηφορίσματα στο Τσαρσί και μετά σκόρπισμα στις καφετέριες της πόλης για τα -πιο σύγχρονα- περεταίρω…
Αν το έθιμο της διασποράς των καρναβαλιστών θεωρεί απαραίτητο να ισχύει, τότε θα πρέπει, με άνωθεν σχεδιασμό, να ξαναδημιουργηθεί από την αρχή!
Λεωνίδας Εκιντζόγλου