Δυνατότητα παράτασης των αναστολών συμβάσεων εργασίας για ακόμη έναν μήνα, μετά τη λήξη του 45ήμερου, με προϋποθέσεις και αναλογική ειδική αποζημίωση έρχεται τον Μάιο, ενώ ακολουθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2020 μοντέλο…

Από όλες τις πλευρές προεξοφλείται πως εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι θα κληθούν τις επόμενες εβδομάδες να επιστρέψουν σταδιακά σε ένα εντελώς καινούργιο, πρωτόγνωρο τοπίο και σε μια αγορά βαθιά πληγωμένη από την κρίση του κορονοϊού. Και παρά τα μέτρα, ειδικοί αναλυτές θεωρούν βέβαιο πως η ανεργία θα αυξηθεί για πρώτη φορά μετά το 2014, αγγίζοντας σε ορισμένα σενάρια ενδεχομένως και το 20%. Διαβλέποντας τους αυξημένους κινδύνους, εκπρόσωποι εργαζομένων και παράγοντες της αγοράς κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και ζητούν ισχυρό προστατευτικό πλαίσιο μέχρι το τέλος του έτους, προειδοποιώντας για «τσουνάμι» απολύσεων, επέλαση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και έκρηξη της αδήλωτης εργασίας, καθώς η οικονομία θα βγαίνει σταδιακά από τον… αναπνευστήρα της κρατικής χρηματοδότησης.

Σε αυτό το περιβάλλον, και ενώ το πρώτο «πακέτο» των αναστολών βρίσκεται στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωσή του, αναμένεται να δοθεί η δυνατότητα παράτασης του μέτρου για μισθωτούς που βρίσκονται ήδη σε αναστολή, αλλά αυτήν τη φορά για έναν μήνα. Το ύψος της ειδικής αποζημίωσης για τους μισθωτούς που θα παραμείνουν σε αναστολή και κατά τη διάρκεια της παράτασης του ενός μήνα θα υπολογιστεί αναλογικά στα 534 ευρώ. Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, και ανάλογα με την πορεία σταδιακής επανεκκίνησης της οικονομίας, δεν αποκλείεται να προβλεφθούν και ενδιάμεσα στάδια για την παράταση της αναστολής και τη δεύτερη επιδότηση.

Παράλληλα, και διαδοχικά με την παράταση των αναστολών, πιθανότατα από τον ερχόμενο Ιούνιο, αναμένεται να μπουν στο «κάδρο» και άλλα εργαλεία κρατικής παρέμβασης στην αγορά εργασίας, ευρύτερου χρονικού ορίζοντα. Ενα από τα βασικά σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι για το δεύτερο εξάμηνο του 2020, μαζί με άλλα εναλλακτικά μοντέλα, είναι η θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού, βάσει του οποίου το κράτος θα συμπληρώνει τον μισθό των εργαζομένων που θα μπαίνουν σε ευέλικτα σχήματα απασχόλησης -όπως σε μερική ή εκ περιτροπής εργασία-, ώστε να περιορίζεται η απώλεια των μισθολογικών τους απολαβών.

Οι πρώτες εκτιμήσεις αναφέρουν πως η κρατική επιδότηση θα μπορούσε να καλύπτει το 40%-60% των απωλειών από τη μείωση του μισθού λόγω της αντίστοιχης μείωσης του ωραρίου απασχόλησης. Το μέτρο δεν αποκλείεται να «πατήσει» πάνω σε αντίστοιχα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί σε άλλες χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία (μοντέλο Kurzarbeit), καθώς προβλέπεται να ενταχθεί στο κοινοτικό Ταμείο-ομπρέλα για την απασχόληση «SURE» και στον συλλογικό κουμπαρά των 100 δισ. ευρώ. Θα χρηματοδοτηθεί, δηλαδή, κατά κύριο λόγο από κοινοτικά κονδύλια.

Στόχος είναι η συγκράτηση των απολύσεων και η διατήρηση με κρατική επιδότηση των θέσεων εργασίας, βάσει του μοντέλου «μειωμένο ωράριο και επιδότηση για την αναπλήρωση του μειωμένου μισθού». Το μέτρο δεν αποκλείεται να «τρέξει» έως τα τέλη του 2020, σε συνάρτηση πάντα με την πορεία της πανδημίας. Πολλά θα εξαρτηθούν και από το ενδεχόμενο να υπάρξει δεύτερο κύμα πανδημίας το φθινόπωρο, κάτι που εντείνει τους φόβους για τα «κρούσματα» που θα κληθεί να διαχειριστεί η ελληνική οικονομία.

Μέχρι στιγμής, πάντως, η προστασία έναντι των απολύσεων κινείται σε δύο ταχύτητες:

• Οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που τελούν σε αναστολή λειτουργίας με εντολή δημόσιας Αρχής δεν μπορούν να απολυθούν για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα μέτρα. Μετά την παρέλευση της αναστολής και εφόσον αρθούν τα μέτρα, οι εργαζόμενοι δεν προστατεύονται από πιθανή απόλυση. Εφόσον «κλειδώσει» η παράταση των αναστολών για ακόμη έναν μήνα, θεωρείται βέβαιο πως αντίστοιχα θα παραταθεί η προστασία από τις απολύσεις. Για το ζήτημα αυτό, πάντως, η αντιπολίτευση έχει εκφράσει σφοδρή κριτική, προεξοφλώντας έκρηξη των απολύσεων στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις, καθώς θα επανέρχονται σταδιακά σε δραστηριότητα.
• Οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που υπολειτουργούν βάσει ΚΑΔ, οι οποίοι έχουν τεθεί σε αναστολή, απαγορεύεται να απολυθούν για το χρονικό διάστημα της αναστολής και για 45 ημέρες μετά, δηλαδή για συνολικό διάστημα τριών μηνών από την έναρξη της αναστολής. Οι εργοδότες υποχρεούνται να τους διατηρήσουν με τους ίδιους όρους εργασίας κατά τις 21.03.2020. Εξαιρούνται όσοι παραιτούνται, οι αποχωρούντες λόγω συνταξιοδότησης, καθώς και οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση εργασίας λήγει μετά τη λήξη της αναστολής.

Σε εφαρμογή βρίσκεται ήδη το αμφιλεγόμενο μέτρο της νέας εκ περιτροπής εργασίας, που θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να «κουμπώσει» στο πακέτο του μειωμένου ωραρίου και της επιδότησης απώλειας μισθού, καθώς επιτρέπει την εφαρμογή μονομερώς από τον εργοδότη του μοντέλου «εργασία δύο εβδομάδες τον μήνα με τον μισό μισθό».

Χρήση του μέτρου για «προσωπικό ασφαλείας» στις επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν σήμερα μόνον οι επιχειρήσεις που πλήττονται βάσει ΚΑΔ και για όσο χρόνο πλήττονται υπαγόμενες στους σχετικούς ΚΑΔ, με απώτατο χρονικό ορίζοντα μέχρι τον Σεπτέμβριο. Το μέτρο εφαρμόζεται με ρήτρα διατήρησης των θέσεων εργασίας και προβλέπει πως ο εργοδότης μπορεί να απασχολεί τον εργαζόμενο κατ’ ελάχιστο δύο εβδομάδες τον μήνα, συνεχόμενα ή διακεκομμένα. Αρκεί να μπαίνει ανά εβδομάδα σε αυτόν τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας τουλάχιστον το 50% του προσωπικού της επιχείρησης. Από τη θεσμοθέτησή του, πάντως, τον περασμένο Μάρτιο, το μέτρο έχει συγκεντρώσει τα βέλη των συνδικάτων και της αντιπολίτευσης, που κάνουν μεταξύ άλλων λόγο για «επικίνδυνο όπλο στα χέρια επιτήδειων εργοδοτών και κερδοσκόπων»…

Σύμφωνα με τη σχετική ΚΥΑ, το έκτακτο μοντέλο εκ περιτροπής απασχόλησης μπορεί να συνδυαστεί, από τους εργοδότες που πλήττονται, με την αναστολή συμβάσεων. Δηλαδή οι εργοδότες μπορούν να εφαρμόζουν το νέο σχήμα για δουλειά δύο εβδομάδες τον μήνα σε μερίδα εργαζομένων τους τους οποίους δεν έχουν θέσει σε αναστολή, ενώ έχουν βάλει σε αναστολή άλλο τμήμα του προσωπικού τους. Παράλληλα με τις αναστολές των συμβάσεων εργασίας μπορεί να εφαρμόζεται και το μέτρο της ενδοομιλικής μεταφοράς εργαζομένων, που αφορά επίσης επιχειρήσεις που πλήττονται βάσει ΚΑΔ και για όσο χρόνο πλήττονται. Το μέτρο προβλέπει πως ο εργοδότης μπορεί να μεταφέρει προσωπικό από επιχείρηση του ομίλου σε επιχείρηση του ιδίου ομίλου κατόπιν σχετικής μεταξύ τους συμφωνίας.

Πρόσφατη υπουργική απόφαση ορίζει πως οι εργοδότες υποχρεούνται και για τα δύο αυτά μέτρα να υποβάλουν το σχετικό ειδικό έντυπο στην «Εργάνη» εκ των υστέρων και μέχρι το πρώτο 10ήμερο του επόμενου μήνα από την εφαρμογή του.

Με πρόσφατη ΚΥΑ, άλλωστε, παρατάθηκαν μέχρι τις 31 Μαΐου:

• Η αναστολή της υποχρέωσης του εργοδότη να καταχωρίζει εκ των προτέρων στην «Εργάνη» κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου, την υπερεργασία και την υπερωρία.
• Η δυνατότητα του εργοδότη να καθορίζει μονομερώς ότι η εργασία παρέχεται με το σύστημα της εξ αποστάσεως εργασίας. «Αν δεν υπάρξει ισχυρό προστατευτικό πλαίσιο μέχρι το τέλος του έτους, με καθαρούς κανόνες, είναι σίγουρο πως θα έχουμε τσουνάμι απολύσεων και μετατροπών συμβάσεων σε ευέλικτες μορφές, αύξηση της ανεργίας και εκτίναξη της μαύρης και αδήλωτης εργασίας» δηλώνει ο γραμματέας Τύπου της ΓΣΕΕ, Δημήτρης Καραγεωργόπουλος. Ο ίδιος κάνει λόγο για «εργοδοτική ασυδοσία» που ήδη επικρατεί, ενώ εκτιμά πως πολλές επιχειρήσεις ετοιμάζονται να ανοίξουν απασχολώντας κανονικά το προσωπικό που βρίσκεται σε αναστολή, ώστε να μετακυλήσουν το μισθολογικό κόστος στο κράτος. Στο τριτοβάθμιο συνδικάτο του ιδιωτικού τομέα έχουν φτάσει, επίσης, καταγγελίες για απλήρωτες υπερωρίες και υπερεργασίες σε επιχειρήσεις που λειτουργούν, όπως κούριερ, logistics, σούπερ μάρκετ, φούρνοι κ.ά.

«Μεγάλος ασθενής»

Ο «μεγάλος ασθενής» της πανδημίας, όμως, αναμφισβήτητα είναι ο τουρισμός, που απειλείται φέτος -καθώς λέγεται- με «κατάρρευση». Σε κάθε περίπτωση, οι συνδικαλιστές του κλάδου παραδέχονται πως η ανεργία θα χτυπήσει κόκκινο, καθώς εκτιμούν ως πολύ πιθανό να μη βρουν δουλειά φέτος οι μισοί εποχικοί ξενοδοχοϋπάλληλοι, αν επαληθευθούν οι πληροφορίες ότι δεν θα ανοίξουν όλα τα μεγάλα εποχικά ξενοδοχεία. Δεδομένου ότι οι εποχικοί ξενοδοχοϋπάλληλοι υπολογίζονται σε περίπου 170.000, αυτό σημαίνει πως θα βρεθούν εκτός φέτος πάνω από 80.000 εποχικοί εργαζόμενοι. Και αυτή η εκτίμηση δεν συμπεριλαμβάνει τις απώλειες που θα καταγράψει ο «μεγάλος εργοδότης» του τουρισμού, δηλαδή ο επισιτισμός… «Πρέπει να υπάρξει μέριμνα του κράτους για την προστασία των συναδέλφων που δεν θα επαναπροσληφθούν φέτος, όχι μόνο επιδοτώντας τους για τη σεζόν που χάνουν, αλλά κυρίως εξασφαλίζοντάς τους τα ένσημα ώστε να μη χάσουν και το επίδομα ανεργίας τον χειμώνα» τονίζει ο Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Τουρισμό – Επισιτισμό.