Ένα περίεργο πείραμα, που επινοήθηκε από τον Φυσικό Έρβιν Σρέντινγκερ το 1935 κι έχει να κάνει με την κβαντομηχανική, έδωσε τον τίτλο στο κοινωνικοσυναισθηματικό αυτό μυθιστόρημα του Γεράσιμου Θεοδόση.
Κι ενυπάρχει, το παράδοξο αυτό πείραμα ως απώτερο φόντο στην εξέλιξη και τη δράση των ηρώων του βιβλίου. Που είναι και το ίδιο στημένο πρωτότυπα : Δύο φίλοι, ετερόκλητοι χαρακτήρες, ο Alexandros Kluge, ο γουναράς από την Καστοριά και ο Βασίλης αλληλογραφούν μέσω μηνυμάτων στην κοινωνική δικτύωση, επικεντρώνοντας τη συζήτηση, που πελαγοδρομεί κάποιες φορές, σε μια γυναίκα! Πέρασε απ’ τη ζωή τους, σε ανύποπτο χρόνο και τώρα βρίσκεται μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας. Κλεισμένη στο κουτί του δικού της κόσμου και δεν μπορεί να ξέρει κανείς αν είναι ζωντανή ή νεκρή. Να η ομοιότητα με τη Γάτα του Σρέντινγκερ! Το γνωστό στους φυσικούς πείραμα προϋπόθετε το κλείσιμο μιας γάτας σ’ ένα κουτί, μαζί μ’ ένα φιαλίδιο με δηλητήριο και μια ραδιενεργή πηγή. Αν η ραδιενέργεια σπάσει το φιαλίδιο, η γάτα θα πεθάνει. Μπορεί και όχι. Εν όσο βρίσκεται στο κουτί, όμως, σε ποια κατάσταση είναι; Τι μπορεί να υποθέσει ο εξωτερικός παρατηρητής γι’ αυτήν; Το ερώτημα κυριαρχεί στο βιβλίο για την γυναίκα-ηρωίδα του βιβλίου, την Ελπίδα! Αυτήν που πρωταγωνίστησε εναλλάξ στη ζωή και των δύο άσπονδων φίλων, αλλά τώρα δεν ξέρουν πότε είναι παρούσα και πότε απούσα. Αν υπάρχει καν…
Η Γάτα του Σρέντινγκερ είναι η κάθε γυναίκα. Ειδικά, όταν νομίζουν οι άντρες πως την έχουν κλείσει σ’ ένα κουτί και μπορούν να την ελέγξουν. ‘Η έστω, να παρατηρήσουν την ψυχή της. Το κουτί μπορεί να το λένε “σχέση” , “γάμο”, “εξάρτηση”, “κατάκτηση”. Τίποτα δεν ξέρουν, όμως, γι’ αυτήν στην πραγματικότητα. Μπορεί να είναι η αιτία να είναι φίλοι μεταξύ τους, να μονομαχήσουν, να είναι πηγή χαράς ή βάραθρο χαμού. ” Ολάνθιστος γκρεμός είναι το σώμα της γυναίκας”, έχει πει ο Νίκος Καζαντζάκης!
Η υπόθεση εξελίσσεται νοερά (αφού μόνο μηνύματα υπάρχουν κι όχι ελεύθερη αφήγηση) μεταξύ Αθήνας, Φρανκφούρτης, Καστοριάς, Χαϊδελβέργης, Ζυρίχης και Νάξου. Ακολουθώντας το άρωμα της γυναίκας – γάτας. Τα γεγονότα στο χρόνο εναλλάσσονται και τα προγενέστερα ακολουθούν τα μεταγενέστερα, όπως επιτάσσει η κβαντική θεωρία! Τελικά, όλα τα γεγονότα καταλήγουν αυθύπαρκτα. Το τελικό συμπέρασμα, την απόληξη της αγωνίας για την ύπαρξή μας, το άγνωστο που συμβαίνει σε κάποιον κλειστό χώρο όπου δεν είμαστε, ο συγγραφέας το δίνει με μία φράση: “Ό, τι φαίνεται δεν είναι κι ό,τι είναι, δεν φαίνεται”! Δείχνει καθησυχαστικό, αφού πάνω σ’ αυτή τη φράση μπορούμε να εδράσουμε κάποια αισιοδοξία. Και τη δύναμη ν’ ανακαλύψουμε μόνοι μας τον δικό μας θησαυρό. Ακόμα κι αν αυτός συνοψίζεται στη μορφή μιας γυναίκας – σφίγγας!
Η απόδοση όλου αυτού ακουμπάει σ’ ένα συγγραφικό ύφος που θυμίζει Τσάρλς Μπουκόφσκι ως προς την τολμηρότητα των εκφράσεων, σ’ έναν Ζωρζ Μπατάιγ, ακόμα να θυμίζει κάτι απ’ τη “Φιλοσοφία στο Μπουντουάρ, του γνωστού Μαρκήσιου!
Ο Γεράσιμος Θεοδόσης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1962, σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και είναι Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Δικηγορεί, γράφει και διδάσκει.
Απόσπασμα:
Σε ένα από τα σημεία-κλειδιά που θέτει ο Durrenmatt γράφοντας στους Φυσικούς του (ξέρεις, το γνωστό θεατρικό του), αναφέρει: “Όσο πιο καλά οργανώνεται ο άνθρωπος για να επιτύχει τους στόχους του, τόσο πιο σκληρά θα τον χτυπήσει το τυχαίο. Σε βαθμό μάλιστα που θα ανατρέψει ολοσχερώς τα σχέδιά του. Ό,τι φοβάται και προσπαθεί να αποφύγει, αυτό τελικά θα αναγκαστεί να ζήσει.” (Και δίνει για παράδειγμα τον Οιδίποδα).
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΘΕΟΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Η ΓΑΤΑ ΤΟΥ ΣΡΕΝΤΙΝΓΚΕΡ
Ερώτηση 1
Πως και έγινε η επιλογή του ήρωα να κατάγεται από την Καστοριά?
Ένα από τα βασικά στοιχεία της πλοκής και του μυστηρίου της Γάτας του Σρέντιγκερ αποτελεί η καταγωγή του κεντρικού ήρωα από την Καστοριά, στο πλαίσιο αυτό θυμηθείτε ότι μιλάμε για το επιστημονικό παράδοξο με το οποίο εξηγείται και γίνεται κατανοητή η κβαντική φυσική (κατά εμένα κβαντική ηθική). Θα συμφωνήσετε, πιστεύω, ότι ο αναγνώστης δεν πρέπει να στερηθεί τη χαρά να ανακαλύψει μόνος του τη σύνδεση της Καστοριάς με το Κάστρο της Χαϊδελβέργης και τη Γάτα του Σρέντινγκερ. Όπως συνηθίζω να λέω στους φοιτητές μου, στην ερώτηση βρίσκεται πάντα κρυμμένη η απάντηση.
Ερώτηση 2
Εντάσσεται η Καστοριά στις πόλεις που μπορούν να αποτελέσουν πηγές έμπνευσης για ανθρώπους με ευαισθησίες?
Στην Καστοριά ήρθα για δεύτερη φορά (με τη μηχανή μου) το Πάσχα του 2003 έχοντας έρθει για πρώτη φορά (πάλι με μηχανή) το καλοκαίρι του 1984. Από την πρώτη φορά είχα μαγευτεί από την πόλη σας, όπως και από τη γύρω περιοχή. Η Καστοριά αποτελεί για εμένα το εμπνευσμένο σκηνικό για τον λογοτεχνικό καμβά ενός ανήσυχου συγγραφέα. Μελέτησα την ιστορία της πόλης και περπάτησα με τη σκέψη και τις αναμνήσεις μου βήμα-βήμα στους δρόμους της, υφαίνοντας την πλοκή του μυθιστορήματος μου,το παράδοξο ήταν πως όσο χανόμουν στη μαγεία της τόσο περισσότερο συνειδητοποιούσα πόσο δε τη γνώριζα. Έτσι με την πρώτη ευκαιρία επέστρεψα για να μιλήσω με τους ανθρώπους της και να μάθω τα μυστικά της. Αρχής γενομένης από τον τότε ξενοδόχο μου,που μου άνοιξε τις πόρτες,όταν του είπα ότι είμαι συγγραφέας και γράφω για την Καστοριά,πρέπει να ομολογήσω ότι μόνο φιλόξενους και ζεστούς ανθρώπους συνάντησα στην πορεία των ερευνών μου,με έμπασαν στα σπίτια τους,στα εργαστήριά τους,στις βιοτεχνίες και στα καταστήματά τους, πάντα πρόθυμοι να μου μιλήσουν και να μου εξηγήσουν τη δουλειά τους.Πέρα από την ανυπέρβλητη ομορφιά της,θεωρώ ότι η Καστοριά διαθέτει συγχρόνως και ένα απίστευτα γοητευτικό ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να εμπνεύσει κάθε είδους καλλιτέχνη.Και όπως συνηθίζεται στα αστυνομικά μυθιστορήματα,ο “δολοφόνος”επιστρέφει στον τόπο του “εγκλήματος”.
Ελένη Κωστοπούλου
- image.png
\
Εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΥΘΜΟΣ