Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά που κάνουν μια φαρμακευτική αγωγή πραγματικά πετυχημένη: η αυξημένη αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και η μειωμένη εμφάνιση παρενεργειών από αυτά. Δεν χρειάζεται να είσαι επιστήμονας Υγείας άλλωστε, προκειμένου να αντιληφθείς ότι τα φάρμακα που συνταγογραφούνται κατά κόρον τα τελευταία χρόνια πληρούν σε μεγάλο βαθμό τις παραπάνω προϋποθέσεις. Αρκεί να ανακαλέσεις κάποια παράπονα ασθενών, που σίγουρα έχεις ακούσει στο παρελθόν, περιμένοντας τη σειρά σου μπροστά από τον πάγκο ενός φαρμακείου ή στον προθάλαμο ενός ιατρείου. “Το φάρμακο δεν με πιάνει γιατρέ…” θα έχεις ακούσεις να λέει ένας ασθενής στον οποίο χορηγείται για πρώτη φορά ένα συγκεκριμένο φάρμακο. “Αυτά τα χάπια που μου έγραψες την τελευταία φορά με πειράζουν…”  θα πει ένας άλλος, συνήθως ηλικιωμένος ασθενής, που τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει είναι τόσα πολλά που τον αναγκάζουν να φεύγει από το φαρμακείο της γειτονιάς του κουβαλώντας σακούλες ασφυκτικά γεμάτες με φάρμακα στα τέλη κάθε μήνα.

Ποιος είναι όμως ο λόγος για τον οποίο εν έτη 2020 υπάρχουν ακόμη ασθενείς που παραπονιούνται για τη “συμπεριφορά” των φαρμάκων που αναγκάζονται να λαμβάνουν; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να εστιάσουμε στον τρόπο με τον οποίο γίνεται τόσο η επιλογή του φαρμάκου όσο και ο προσδιορισμός της δόσης που απαιτείται για την θεραπεία ενός ασθενούς. Μέχρι και σήμερα, ακολουθείται ως επι το πλείστον η ίδια τακτική που χρησιμοποιούταν και τον περασμένο αιώνα. Τα δύο στοιχεία που λαμβάνονται υπόψιν, πριν τη χορήγηση ενός φαρμάκου, είναι τα χαρακτηριστικά του ατόμου (Φύλο, Ηλικία, Βάρος κτλ) αλλά και το ιστορικό αυτού (χρόνιες παθήσεις, προηγούμενες αλλεργικές αντιδράσεις κτλ). Οι πληροφορίες αυτές, σε συνδυασμό με την προσωπική εμπειρία του ιατρού, οδηγούν στην επιλογή του καταλληλότερου φαρμάκου αλλά και του προτεινόμενου δοσολογικού σχήματος.

Ο μόνος παράγοντας που δεν λαμβάνεται υπόψιν είναι αυτός που κάνει κάθε άνθρωπο μία μοναδική περίπτωση ασθενούς. Το DNA!  Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι ανάλογα με τα γονίδια του κάθε ασθενούς, μπορεί να γίνει ακριβής προσδιορισμός της απαιτούμενης θεραπευτικής δόσης με ελαχιστοποίηση των παρενεργειών. Η επιστήμη που μελετά τις παραπάνω αλληλεπιδράσεις, καλείται Φαρμακογονιδιωματική και μπορεί να εξηγήσει τον λόγο για τον οποίο ανάμεσα σε δύο ασθενείς, που λαμβάνουν την ίδια δόση, το φάρμακο μπορεί να έχει θεραπευτικά αποτελέσματα στον πρώτο ενώ για τον δεύτερο να είναι άκρως τοξικό.

Τα βασικά εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεραστούν προκειμένου να εφαρμοστεί η Φαρμακογονιδιωματική στη κλινική πράξη είναι η έλλειψη της απαιτούμενης εκπαίδευσης αλλά και του απαραίτητου εξοπλισμού. Για τον λόγο αυτό η ομάδα iGEM Patras προχώρησε στην ανάπτυξη ενός φορητού εργαστηρίου μοριακής βιολογίας, με στόχο τον εύκολο και ακριβή προσδιορισμό της απαιτούμενης δόσης σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα, τα οποία αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες.

Η ομάδα πρόκειται να προωθήσει την ιδέα της μέσω του iGEM Competition, ενός παγκόσμιου διαγωνισμού συνθετικής βιολογίας, που διοργανώνεται από το Massachuchets Institute of Technology (MIT) και διεξάγεται σε ετήσια βάση από το 2003. Πρόκειται για ένα διαγωνισμό υψηλής απήχησης, ο οποίος την περασμένη χρονιά ξεπέρασε τον αριθμό των 300 διαφορετικών ομάδων από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα από όλο τον κόσμο. Η ομάδα iGEM Patras σχηματίστηκε έπειτα από συνεργασία του εργαστηρίου Φαρμακογονιδιωματικής και Εξατομικευμένης Θεραπείας του τμήματος Φαρμακευτικής και του εργαστηρίου Τεχνικής Μηχανικής και Ταλαντώσεων του τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και αποτελείται από φοιτητές, προπτυχιακού, μεταπτυχιακού και διδακτορικού επιπέδου σπουδών, των τμημάτων Φαρμακευτικής, Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών και Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών, καθένας εκ των οποίων επιτελεί διαφορετικό ρόλο στην ομάδα.

Μεγάλο “στοίχημα”, για την ομάδα από την Πάτρα, αποτελεί η ανάδειξη του ερευνητικού έργου των Ελληνικών Πανεπιστημίων. Μέσω του διαγωνισμού, θα επιχειρήσει να αποδείξει ότι δεν απαιτείται τίποτα περισσότερο από μια καινοτόμο ιδέα, συνεργασία και όρεξη για δουλειά προκειμένου να πετύχεις τους στόχους σου.