Τα κοινωνικά διλήμματα προκαλούν έντονα τη ζωτικότητα των ανθρώπινων σχέσεων στις μέρες μας, καθώς εντοπίζονται σε όλες τις πτυχές της ζωής
, στις οποίες τα άτομα κάνουν ανεξάρτητες επιλογές σε μια αλληλεξαρτώμενη κατάσταση.
Τα κοινωνικά διλήμματα εγείρουν το ζήτημα της συλλογικής δράσης αναφορικά με τις καταστάσεις όπου οι αποφάσεις για δράσεις λαμβάνονται ανεξάρτητα, αλλά τα αποτελέσματα επηρεάζουν από κοινού όλους τους εμπλεκόμενους. Με άλλα λόγια, υπάρχει σύγκρουση μεταξύ του προσωπικού συμφέροντος και του συμφέροντος της ομάδας. Το πρώτο είναι μια ατομική λογική στρατηγική που αποδίδει το καλύτερο αποτέλεσμα για το άτομο σε όλες τις περιστάσεις, ανεξάρτητα από το τι κάνουν οι άλλοι, ενώ το δεύτερο σημαίνει ότι όλοι θα ήταν καλύτερα με τη συνεργασία. Εάν όλα τα άτομα ακολουθήσουν την ατομική ορθολογική στρατηγική, αυτό θα οδηγούσε σε ανεπαρκές συλλογικό αποτέλεσμα που είναι χειρότερο για όλους. Είναι έτσι προς το συμφέρον του ατόμου να ενεργήσει εγωιστικά, ενώ είναι προς το συμφέρον της ομάδας να συνεργαστούν όλοι.
Το δίλημμα δημόσιων αγαθών αφορά ένα δημόσιο αγαθό ή έναν πόρο που μπορεί να είναι οποιοδήποτε αγαθό που «δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ικανοποιητικά από άλλα μέλη της ομάδας όταν ένα μέλος της ομάδας καταναλώνει το αγαθό», ακόμα και αν αυτά τα μέλη δεν συνέβαλαν στην παροχή αυτού του αγαθού. Έτσι, το πρόβλημα του λαθρεπιβάτη (free-rider problem) αυξάνεται, αφού κάθε φορά που ενέργειες που αναλαμβάνονται από ορισμένα άτομα ή οργανισμούς ωφελούν μια μεγαλύτερη ομάδα, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ορισμένοι συμμετέχοντες να μην συνεισφέρουν καθόλου ή να μην συνεισφέρουν ένα κατάλληλο μερίδιο. Προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα του «λαθρεπιβάτη» που δημιουργούνται από τα αγαθά ελεύθερης πρόσβασης, απαιτείται η κρατική παρέμβαση, καθώς, όπως επισημαίνει ο Ostrom, «η θεωρία της συλλογικής δράσης είναι ο πυρήνας της δικαιολόγησης του κράτους»
Όταν τα μέλη της ομάδας μοιράζονται ένα κοινό καλό, τότε αναδύεται ένα δίλημμα: η λεγόμενη «τραγωδία των κοινών». Η ιδέα πίσω από αυτόν τον όρο σχετίζεται με την εξάντληση και τελικά την κατάρρευση ενός κοινού αλλά περιορισμένου πόρου, όταν τα άτομα ενεργούν εγωιστικά για να μεγιστοποιήσουν τα προσωπικά τους κέρδη. Σύμφωνα με τον Χάρντιν, «Εκεί είναι η τραγωδία. Κάθε άνθρωπος είναι κλειδωμένος σε ένα σύστημα που τον αναγκάζει να αυξήσει το όφελος του χωρίς όριο – σε έναν κόσμο που είναι περιορισμένος. Καταστροφή είναι ο προορισμός προς τον οποίο κατευθύνονται όλοι οι άνθρωποι καθώς ο καθένας επιδιώκει το δικό του ενδιαφέρον σε μια κοινωνία που πιστεύει στην ελευθερία των κοινών. Η ελευθερία στα κοινά φέρνει καταστροφή σε όλους».
Τα προβλήματα συλλογικής δράσης είναι ευρέως διαδεδομένα σε περιβαλλοντικά ζητήματα και η βιώσιμη κατανάλωση νερού στην Ευρώπη είναι ένα από τα προβλήματα συλλογικής δράσης που δυνητικά μπορούν να γίνουν ένα σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο, όχι μόνο για ανθρώπινη κατανάλωση, αλλά και για χρήση σε γεωργία, μεταποίηση, θέρμανση και ψύξη, στον τουρισμό και σε άλλους τομείς, μέσω της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας. Όλοι οι οικονομικοί τομείς χρησιμοποιούν το νερό, αν και με διαφορετικούς τρόπους και ποσότητες. Η πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες νερού είναι απαραίτητη για πολλούς βασικούς οικονομικούς τομείς και κοινότητες που εξαρτώνται από αυτές τις δραστηριότητες. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: είναι βιώσιμος ο τρόπος που χρησιμοποιούμε το νερό στην οικονομία; Με χιλιάδες λίμνες γλυκού νερού, ποτάμια και υπόγειες πηγές νερού, η παροχή νερού στην Ευρώπη μπορεί να φαίνεται απεριόριστη. Όμως, η αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση, η ρύπανση και οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος, όπως η επίμονη ξηρασία, δημιουργούν τεράστια πίεση στην παροχή νερού της Ευρώπης και αναμένεται να αυξήσουν περαιτέρω το έλλειμμα νερού.
Η χρήση νερού σε όλη την Ευρώπη ποικίλλει ευρέως, αλλά είναι σαφές ότι χρησιμοποιούμε πάρα πολύ για να το διατηρήσουμε μακροπρόθεσμα. Έτσι, το δίλημμα περιβαλλοντικής συλλογικής δράσης είναι σαφές: Το νερό μπορεί να βρεθεί σε λίμνες γλυκού νερού, ποτάμια, ωκεανούς και ρέματα που συνήθως δεν ανήκουν σε κανένα άτομο. Ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει νερό και το νερό είναι κοινό αγαθό. Ωστόσο, δεν υπάρχει ποτέ άπειρη παροχή νερού. Κάθε άτομο μπορεί να θέλει να χρησιμοποιήσει νερό όσο μπορεί, αλλά αν το κάνουν όλοι, τότε η παροχή του νερού θα εξαντληθεί. Η εξάντληση είναι η «τραγωδία» και είναι μη βιώσιμη. Τελικά, δεν θα υπάρχει πλέον νερό και κανείς δεν θα μπορεί πλέον να το χρησιμοποιεί, καθώς θα υπάρχει έλλειψη επαρκών διαθέσιμων πόρων γλυκού νερού για την κάλυψη της ζήτησης νερού. Από την άλλη πλευρά, εάν όλοι κάνουν συγκρατημένη χρήση του, τότε η παροχή νερού δεν θα εξαντληθεί και η λειψυδρία δεν θα γίνει μείζον ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό πρόβλημα.
Τα υψηλότερα επίπεδα κρατικής δράσης είναι συχνά απαραίτητα για την επίλυση σύνθετων προβλημάτων όπως η λειψυδρία, έτσι ώστε οι υψηλότερες δομές να παρέχουν τον εξαναγκασμό, καθώς και άλλους πόρους που θα καθιστούν αποτελεσματικές τις τοπικές διαπραγματεύσεις. Σύμφωνα με την κεντρική έννοια του πολυκεντρισμού, η ΕΕ εξέδωσε Οδηγία-Πλαίσιο για τα ύδατα της ΕΕ, που είναι το κυρίαρχο νομοθετικό μέσο για ζητήματα που σχετίζονται με το νερό. Το άρθρο 9 της Οδηγίας απαιτεί την εφαρμογή πολιτικών τιμολόγησης που παρέχουν κίνητρο για αποτελεσματική χρήση του νερού. Το πλεονέκτημα της τιμολογιακής πολιτικής είναι ότι η τιμολόγηση είναι ένα ισχυρό εργαλείο ευαισθητοποίησης για τους καταναλωτές και συνδυάζει το περιβάλλον με τα οικονομικά οφέλη.
Σε είκοσι χρόνια από τώρα, η ζήτηση νερού προβλέπεται να υπερβεί την προσφορά έως και κατά 40%. Η ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο για τα ύδατα υιοθετεί ήδη την αρχή της τιμολόγησης κινήτρων ως εργαλείο για τη μείωση της κατανάλωσης νερού. Εάν οι κυβερνήσεις της Ευρώπης εφάρμοζαν αυτήν την οδηγία και επικεντρώνονταν στην τιμολόγηση ως εργαλείο για τη μείωση της κατανάλωσης νερού, η κατανάλωση νερού στην Ευρώπη θα έπεφτε. Η Ευρώπη σίγουρα θα ηγηθεί της προσπάθειας για το κλείσιμο αυτού του χάσματος μεταξύ ζήτησης και προσφοράς νερού.
Γενικά, η τιμολόγηση του νερού είναι μια πολιτική που χρησιμοποιείται από την ΕΕ ως μέσο εξαναγκασμού για τον περιορισμό της χρήσης νερού στην Ευρώπη. Το σημαντικότερο όμως είναι οι Ευρωπαίοι πολίτες να κατανοήσουν ότι ο ατομικός ορθολογισμός οδηγεί σε χαμηλότερο κοινωνικό κόστος. Με αυτόν τον τρόπο κάθε άτομο θα προτιμά τη συλλογική δράση, αποτρέποντας ένα σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα: την εξάντληση του νερού.