. Μια πραγματικότητα που αποτυπώνεται μέσα από το μυθιστόρημα του Ντάνιελ Ντεφόου “Η Πανούκλα στο Λονδίνο” από τις Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ.

Ο Ντάνιελ Ντεφόου γεννήθηκε στο Λονδίνο περί το Φθινόπωρο του 1660. Ήταν λοιπόν πέντε χρονών όταν ξέσπασε η μεγάλη επιδημία της πανούκλας του 1665 και έζησε επομένως κι αυτός την τύχη της οικογένειάς του.

Μετά από περιπετειώδη εμπορική καριέρα, κι αφού κατά πάσα πιθανότητα ταξίδεψε στη μισή Ευρώπη και ίσως και τη Βόρεια Αφρική και τη Μικρά Ασία, άλλοτε μέσα στην πολυτελή άμαξα του καπιταλιστή και άλλοτε φεύγοντας χρεωκοπημένος, από τους πιστωτές του, είχε την πρώτη συγγραφική επιτυχία το 1701. Με την έμμετρη σάτιρά του “The True – Born Englishman” στρεφόταν ενάντια στην εθνικοφροσύνη των Άγγλων συντηρητικών, που αρνούνταν να δεχθούν ως ηγεμόνα τον Ολλανδό Γουλιέλμο III. Μετά από λίγο, το 1702, μετά τη δημοσίευση της μπροσούρας του “The Shortest – Way With The Dissenters”, όπου διακωμωδούσε υψηλά ιστάμενους αγγλικανούς κληρικούς, κατηγορήθηκε για λιβελογραφία και καταδικάστηκε σε πρόστιμο, διαπόμπευση και φυλάκισης άγνωστης διάρκειας. Σώθηκε από τον Ρόμπερτ Χάρλεϋ, τον μετέπειτα Λόρδο του Όξφορντ, που ήταν θησαυροφύλακας και σημαντικό κυβερνητικό στέλεχος του συντηρητικού κόμματος των Τόρηδων από το 1710 μέχρι το 1714. Ο Χάρλεϋ χρησιμοποίησε το δημοσιογραφικό του ταλέντο του Ντεφόου, παίρνοντάς τον σιωπηρά στην υπηρεσία του ως συγγραφέα αλλά και μυστικό πράκτορα. Η πολιτική δημοσιογραφική καριέρα του Ντεφόου, τερματίστηκε το 1717.

Αυτά τα χρόνια, ο Ντεφόου, έγινε γνωστός και ως δημοσιογράφος αλλά και ως συγγραφέας. Το 1709 δημοσίευσε την ιστορία της αγγλοσκωτικής ένωσης και το 1715 την ιστορία του Καρόλου ΧΙΙ της Σουηδίας. Την ίδια χρονιά δημοσιεύτηκε και το διδακτικό – ηθικολογικό έργο του “The Family Instructor”. Η συγγραφική του καριέρα κορυφώθηκε με τον “Ροβινσώνα Κρούσο”, που είχε παγκόσμια επιτυχία με αλλεπάλληλες εκδόσεις και μεταφράσεις σε όλες σχεδόν τις γλώσσες. Το 1722 δημοσίευσε εκτός από το χρονικό της Πανούκλας στο Λονδίνο και τα αριστουργήματα “Μολλ Φλάντερς”, “Η ζωή και η ιστορία του αξιότιμου Συνταγματάρχη Ζακ” και “Θρησκευτικός Αρραβώνας”.

Ο Ντάνιελ Ντεφόου πέθανε στις 26 Απριλίου 1731 μετά από μια συχνά δραματική και έντονη ζωή, που καθρεφτίζεται στον εκπληκτικό όγκο και ποικιλία του συγγραφικού του έργου. Από τα μέχρι σήμερα γνωστά έργα του, που γέμισαν είκοσι τόμους στην πρώτη έκδοση των Απάντων του από την Oxford University Press, το 1840-41, αρκετά έμειναν ζωντανή φιλολογία και δυόμιση αιώνες, ανάμεσά τους, δίπλα στον αθάνατο “Ροβινσώνα Κρούσο”, και η Πανούκλα στο Λονδίνο.

Ο Ντάνιελ Ντεφόου (1660-1731), συγγραφέας του πασίγνωστου Ροβινσώνα Κρούσου, έγραψε την Πανούκλα στο Λονδίνο με σκοπό να εξιστορήσει τα γεγονότα της τελευταίας μεγάλης επιδημίας πανούκλας που εκδηλώθηκε στο Λονδίνο κι άλλες πόλεις της Αγγλίας το 1665-66. Η Πανούκλα στο Λονδίνο – που δεν έπαψε ποτέ να είναι στη λαϊκή συνείδηση το αυθεντικό ιστορικό της μεγάλης επιδημίας – στηρίχθηκε σε πραγματικά γεγονότα τα οποία ο Ντεφόου διερεύνησε εξονυχιστικά, αντλώντας τις πληροφορίες του από τα χρονικά της εποχής, γραπτές και προφορικές μαρτυρίες και επίσημα έγγραφα, για να συνθέσει μια μαρτυρία ενός φανταστικού αυτόπτη μάρτυρα, πιο ζωντανή και στην ουσία της ακριβέστερη από κάθε “πραγματικό” χρονικό.

Η Πανούκλα στο Λονδίνο, “το μυθιστορηματικό πορτραίτο μιας πόλης τη στιγμή της αγωνίας της” όπως χαρακτηριστικά γράφει το περιοδικό “Der Spiegel” αναγγέλλοντας τη γερμανική επανέκδοση του έργου, δίκαια έχει καταταγεί από την σύγχρονη λογοτεχνική κριτική ανάμεσα στα πιο σημαντικά έργα περιγραφής ανθρώπινων συμφορών. Το Λονδίνο της Πανούκλας, όπως το περιγράφει ο Ντεφόου, μας δίνει εκπληκτικά “μοντέρνα” εικόνα της ανθρώπινης και κοινωνικής συμπεριφοράς σε μια μεγαλούπολη που αποδιοργανώνεται αλλά και αντιστέκεται με όσα μέσα και γνώση διαθέτει στον αιφνιδιαστικό μαζικό θάνατο.

Ίσως, έτσι, το χρονικό της Πανούκλας στο Λονδίνο να μην είναι για μας απλά και μόνο μια συναρπαστική αφήγηση.

Τίποτα άλλο παρά το χέρι του Θεού, τίποτα άλλο παρά μια πανίσχυρη δύναμη, δεν θα μπορούσε να το είχε κάνει. Η επιδημία υπερνικούσε κάθε φάρμακο. Ο θάνατος περίμενε σε κάθε γωνιά. Κι αν συνεχιστεί έτσι, σε μερικές εβδομάδες θα είχε αδειάσει την πόλη από όλους και κάθετι που είχε ψυχή. Οι άνθρωποι παντού άρχισαν να απελπίζονται, όλοι τους είχαν απαρνηθεί τα πάντα από φόβο, η αγωνία της ψυχής τους έφερνε σε απόγνωση και είχαν τον τρόμο του θανάτου στο πρόσωπο και στην έκφρασή τους.

Εκείνη τη στιγμή που θα μπορούσαμε να είχαμε πει “Μάταια όσα έκανε ο άνθρωπος” λέω, εκείνη τη στιγμή θέλησε ο Κύριος, μ’ ένα ευχάριστο ξάφνιασμα, να κάνει την ορμή της να κοπάσει, έτσι από μόνη της. Και καθώς η κακοήθειά της υποχώρησε, ενώ, όπως έχω πει οι άρρωστοι ήταν ακόμη αμέτρητοι, τώρα πέθαιναν λιγότεροι, και το σύνολο του πρώτου εβδομαδιαίου δελτίου μειώθηκε κατά 1.843. Ένας πραγματικά τεράστιος αριθμός!

Ο συγγραφέας μέσα από την ιστορική αυτή αφήγηση  μας χαρίζει ένα βιβλίο με πολλές ομοιότητες για τα όσα συμβαίνουν σήμερα. Η αρρώστια έφτασε πρώτα στο Λονδίνο με εμπορεύματα που είχαν έρθει από την Ολλανδία και που είχα φτάσει εκεί από την Ανατολική Μεσόγειο. Οι κάτοικοι του Λονδίνου κολλούσε ο ένας τον άλλο, ή από τα ρούχα η από την αναπνοή. Κανείς δεν ήξερε πότε ή πού η πώς κόλλησε την αρρώστια και από ποιον.

Η Πανούκλα δημιουργούσε εξογκώματα στους βουβώνες, στο σβέρκο, στις μασχάλες, πόνους στη πλάτη, ανυπόφορους πονοκεφάλους κ.α.

Οι άνθρωποι πέθαιναν με το σωρό και θάβονταν με το σωρό. Πέθαιναν επτά με οκτώ χιλιάδες άνθρωποι τη βδομάδα. Ο κόσμος κλεινόταν στα σπίτια. Δεν ήξερε από που να φυλαχτεί.

Πόσες ανατριχιαστικές ομοιότητες υπάρχουν με την πανούκλα στο Λονδίνο που περιγράφει ο Ντεφόου και με την πανδημία του κορονοϊού που βιώνουμε σήμερα;