Η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε ως η παγκόσμια ημέρα των εργατών στις 20 Ιουλίου 1889 κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δευτέρας Διεθνούς στο Παρίσι, σε ανάμνηση του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγο την 1η Μαΐου 1886, που διεκδικούσαν το οκτάωρο και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Κατέληξε σε αιματοχυσία όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά εργατών που διαμαρτύρονταν.

Ωθούμενοι από τις πετυχημένες διεκδικήσεις Καναδών συντρόφων τους, τα εργατικά συνδικάτα των ΗΠΑ αποφάσισαν την έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων την 1 Μαΐου 1886. Βασικό τους αίτημα η καθιέρωση της οχτάωρης εργασίας, καθώς μέχρι τότε οι εργάτες ήταν αναγκασμένοι να εργάζονται διψήφιο αριθμό ωρών ακόμα και τις Κυριακές, καθώς και η διασφάλιση των εργασιακών τους δικαιωμάτων. Στο Σικάγο πραγματοποιούν πορεία περισσότεροι από 90.000 εργαζόμενοι την ώρα που πάνω από 1.200 εργοστάσια κατεβάζουν ρολά από την απεργία 350.000 εργατών.

Οι κινητοποιήσεις έχουν διάρκεια και στις 4 Μαΐου, στην πλατεία Χέιμαρκετ του Σικάγο, κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης συμπαράστασης προς τους απεργούς οι αστυνομικοί προχωρούν σε βίαιη καταστολή και ένας από τους συγκεντρωμένους πετάει μια χειροβομβίδα προς τις αστυνομικές δυνάμεις. Ένας αστυνομικός χάνει τη ζωή του και οι συνάδελφοί του λαμβάνουν εντολή να ανοίξουν πυρ εναντίον του συγκεντρωμένου πλήθους.

Ο επίσημος απολογισμός από τις ταραχές είναι 4 διαδηλωτές και 8 αστυνομικοί νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες, με τον πραγματικό αριθμό των θυμάτων από το σύνολο των κινητοποιήσεων να παραμένει αδιευκρίνιστος.

Στην Ελλάδα η πρώτη κινητοποίηση γίνεται το 1893 από τον σοσιαλιστικό σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη. Περίπου 2.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο και διαδήλωσαν υπέρ της οκτάωρης εργασίας, της καθιέρωσης της Κυριακής ως αργίας και της κρατικής ασφάλισης για θύματα εργατικών ατυχημάτων. Οι συγκεντρωμένοι ενέκριναν ψήφισμα, το οποίο επέδωσαν στον Πρόεδρο της Βουλής την 1η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. 17 χρόνια μετά η Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης αναλαμβάνει τη διοργάνωση της εργατικής Πρωτομαγιάς στην συμπρωτεύουσα. Πηγή: enikos.gr

Την πρωτομαγιά εκτός όμως από τη μέρα των εργατών, όπως περιγράψαμε με τη σύντομη ιστορική αναφορά μας, γιορτάζουμε επίσης τη μέρα των λουλουδιών και της Άνοιξης, μια αρχαία εορτή, την οποία τιμούμε και σήμερα φτιάχνοντας στεφάνια.

Για να δούμε όμως πώς γιόρταζαν οι Καστοριανοί τη μέρα αυτή;

Καστοριανή Πρωτομαγιά

Στην Καστοριά των παλαιότερων εποχών πήγαιναν συνήθως στο Τσαρδάκι, το βουνό της Χερσονήσου της πόλης για να χαρούν τη μέρα αυτή. Από την προηγούμενη οι νοικοκυρές ετοιμάζανε το καλάθι με τα τρόφιμα που θα έπαιρναν μαζί τους, το καρό τραπεζομάντιλο και την κουβέρτα που θα έστρωναν για να καθίσει η οικογένεια και οι φίλοι στην εξοχή. Τα πιο αγαπημένα τους μέρη ήταν το Τσαρδάκι, το Φουντουκλή, αλλά και πολλοί κάτοικοι με τις βάρκες τους πήγαιναν απέναντι στο Δισπηλιό, όπου περνούσαν τη μέρα τους τραγουδώντας.

Όσον αφορά τα τρόφιμα που έπαιρναν μαζί τους απαραίτητο ήταν το πρωινό με το πλούσιο αγνό γάλα και φρέσκο σκόρδο που ενίσχυε τον οργανισμό τους “για να μην τα τσακίσει ο κούκος”, δηλαδή, να μην αρρωστήσουν από τις απότομες αλλαγές του καιρού.

Τις απογευματινές ώρες τα παιδιά επέστρεφαν από την πρωτομαγιάτικη εκδρομή φορτωμένα λουλούδια και με το μαγιάτικο στεφάνι έτοιμο πια, ώστε να κρεμαστεί στις εξώπορτες των σπιτιών. Και φυσικά, δεν έλειπαν και τα τραγούδια του Μάη “Πρωτομαγιά τα λουλούδια γιορτάζουν και τα πουλιά τα ταίρια τους φωνάζουν, τραγουδούν τον Μάη- Μάη γύρω στα κλαδιά, τραγουδούν τον Μάη- Μάη γύρω στα κλαδιά”.

Αυτά ήταν κάποια έθιμα για την Πρωτομαγιά, τα οποία δεν αναβιώνουν αυτούσια μέχρι και σήμερα, αλλά δεν παύει να παραμένει πρωταγωνιστής το μαγιάτικο στεφάνι, ο συμβολισμός του οποίου είναι η αναγέννηση της φύσης με την οποία οι άνθρωποι θέλουν να φέρουν στο σπίτι τους, χαρίζοντας στους ενοίκους υγεία, καλή τύχη, ευτυχία, ευφορία και ειρήνη.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο “Με το απλόχερο της γιαγιάς”

Η φωτογραφία πάρθηκε από το βιβλίο

Ελένη Κωστοπούλου