ΑΣΕΠ:Ενισχυμένο ρόλο στην επιλογή των στελεχών της κορυφής του Δημοσίου (manager) ζητά το ΑΣΕΠ, καταθέτοντας στο υπουργείο Εσωτερικών ένα πόρισμα-πακέτο προτάσεων που έρχονται να περιορίσουν τα περιθώρια κυβερνητικών παρεμβάσεων κι άρα να συρρικνώσουν το «κομματικό κράτος». Κατόπιν εσωτερικής πρωτοβουλίας του ΑΣΕΠ, συγκροτήθηκε μια επιτροπή σοφών, στελεχωμένη με μέλη της Ανεξάρτητης Αρχής (συντονιστής της επιτροπής, ο σύμβουλος του ΑΣΕΠ, Απ. Παπατόλιας), με αντικείμενο την «αναοριοθέτηση των αρμοδιοτήτων του ΑΣΕΠ στην επιλογή των επιτελικών στελεχών του Δημοσίου».
Με το πόρισμα της επιτροπής ζητείται η διασφάλιση του θεσμικού ρόλου του ΑΣΕΠ με πολύ ξεκάθαρο τρόπο: ζητείται να εξασφαλιστεί ο «τελευταίος λόγος της Ανεξάρτητης Αρχής έναντι της πολιτικής ηγεσίας» μέσω θεσμικών αλλαγών με στόχο την «αξιοκρατική αποκομματικοποίηση» των κρίσεων στο Δημόσιο και τον απεγκλωβισμό από διαδικασίες που στην πράξη λειτουργούν ως «νομιμοποιητικό “άλλοθι” προειλημμένων αποφάσεων, χωρίς συγκεκριμένες αξιοκρατικές και λειτουργικές προδιαγραφές».
Το πόρισμα της «Επιτροπής Παπατόλια» ξεκινά περιγράφοντας την υφιστάμενη κατάσταση: ναι μεν έχει (τυπικά) διευρυνθεί η αποστολή του ΑΣΕΠ κι έχουν εμπλουτιστεί οι αρμοδιότητές του, αλλά το πλήθος των κρατικών δομών (κατ’ επέκταση και των κρίσεων που έχει να επιβλέψει η Ανεξάρτητη Αρχή) σε συνδυασμό με τον ανοργάνωτο τρόπο προκήρυξης κάλυψης των στελεχιακών θέσεων «έχουν προκαλέσει τη διοικητική υπερφόρτωση και την εξάντληση των ανθρώπινων πόρων του ΑΣΕΠ», που πέραν των άλλων είναι και υποστελεχωμένο.
Καθίσταται, λοιπόν -σύμφωνα πάντα με το πόρισμα- «πρακτικά αδύνατη η εκπλήρωση της νομοθετημένης αποστολής του ΑΣΕΠ στο πεδίο στελέχωσης της διοικητικής κορυφής» και αυτό αποτυπώνεται και αριθμητικά: τα μέλη του ΑΣΕΠ συμμετέχουν σε όργανα επιλογής περίπου 15.000 στελεχών του Δημοσίου (από υπηρεσιακούς γραμματείς υπουργείων έως τμηματάρχες και άλλα ανώτατα στελέχη) και ο χρόνος που απαιτείται για την ολοκλήρωση όλων αυτών των κρίσεων «υπερβαίνει τα 7 έτη»· απαιτεί δηλαδή περίπου δύο κυβερνητικούς κύκλους!
Επιπλέον, ο «αποσπασματικός και υχνά ανοργάνωτος» τρόπος με τον οποίο προκηρύσσονται οι (προς κάλυψη) επιτελικές θέσεις «υπονομεύει το έργο της αξιοκρατικής στελέχωσής» τους. Ένα υπουργείο ή ένας οργανισμός, περιγράφεται στο πόρισμα, παρά τις επίσημες νομοθετικές προβλέψεις, έχει την ευχέρεια «με άδηλα οργανωτικά ή πολιτικά κριτήρια» να βγάλει τις προκηρύξεις με διαφορετικές «ταχύτητες». Κάποιες θέσεις να στελεχωθούν με την εγγύηση του ΑΣΕΠ και σε άλλες να οριστούν πρόσωπα επιλογής του εκάστοτε υπουργού με απόφαση-«απευθείας ανάθεση». «Είναι ενδεικτικό ότι δεν έχει ακόμη εκδοθεί προκήρυξη για την κάλυψη 348 θέσεων προϊσταμένων υπουργείων, παρότι έχει λήξει η θητεία τους», σημειώνεται στο πόρισμα.
Επιτελικές θέσεις
Επί των παραπάνω, το ΑΣΕΠ προτείνει να αναλάβει το ίδιο συνολικά την ευθύνη των προκηρύξεων των επιτελικών θέσεων, ακόμα και τον προγραμματισμό τους και την παρακολούθηση των θητειών τους. Οι φορείς (υπουργεία, οργανισμοί) προτείνεται να είναι υποχρεωμένοι να γνωστοποιούν κάθε αλλαγή (λήξη θητείας, κένωση θέσης) στην Ανεξάρτητη Αρχή και ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ να προχωρά στις προκηρύξεις.
Το πόρισμα ουσιαστικά προτείνει αφαίρεση πολιτικών εξουσιών από τους εκάστοτε υπουργούς. Χαρακτηριστικές είναι οι προτάσεις για την κάλυψη θέσεων προέδρων ή διοικητών δημόσιων οργανισμών (νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, νοσοκομεία π.χ.), των οποίων η επιλογή ανήκει στην κυβέρνηση με βάση την κείμενη νομοθεσία, των υπηρεσιακών γραμματέων των υπουργείων και των μελών των συμβουλίων των Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, ΑΑΔΕ, Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών.
Προτείνεται ουσιαστικά ο εξοβελισμός των υπουργικών αποφάσεων και η τελική επιλογή προσώπων να γίνεται μέσω πενταμελούς επιτροπής (3 μέλη ΑΣΕΠ, 1 μέλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και ο αρμόδιος υπηρεσιακός γραμματέας), με αποκλειστικό κριτήριο τη βαθμολογία του υποψηφίου με βάση τα τυπικά προσόντα και τη συνέντευξη. Σήμερα, η τελική επιλογή (από μια λίστα επικρατέστερων υποψηφίων) ανήκει στον υπουργό. Με λίγα λόγια, η «Επιτροπή Παπατόλια» προτείνει «την κατάργηση της διακριτικής ευχέρειας του υπουργού να επιλέγει από κατάλογο που υποβάλλει το ΑΣΕΠ».
Από την άλλη, με το πόρισμα προτείνεται η εμπλοκή του ΑΣΕΠ να περιοριστεί στις κρίσεις διευθυντών και γενικών διευθυντών υπηρεσιών του Δημοσίου (τις 2 υψηλότερες από τις συνολικά 3 βαθμίδες προϊσταμένων) και στις κρίσεις τμηματαρχών να διατηρήσει μόνο ρόλο «επιβλέποντα» (για τους τμηματάρχες στο πόρισμα υπάρχει και πρόταση μειοψηφίας που προκρίνει την επιλογή τους μέσω γραπτού εσωτερικού διαγωνισμού).
Στοχοθεσία
Η απεμπλοκή από τις κρίσεις που αφορούν θέσεις κατώτερης ιεραρχικής βαθμίδας προτείνεται καθώς ακόμη και με το ισχύον πλαίσιο το ΑΣΕΠ αδυνατεί να ανταποκριθεί πλήρως και εγκαίρως στις συγκεκριμένες διαδικασίες, εξηγεί στέλεχος της Ανεξάρτητης Αρχής. Αντίστοιχη απεμπλοκή προτείνεται και για τις περιπτώσεις στελεχών της Αυτοδιοίκησης (διευθυντών Περιφερειών, γενικών διευθυντών και διευθυντών δήμων).
Το πόρισμα περιλαμβάνει και συγκεκριμένη στοχοθεσία και υπολογίζει ότι με βάση τις προτεινόμενες αλλαγές ο απαιτούμενος χρόνος για την ολοκλήρωση ενός «κύκλου» κρίσεων όλων των βαθμίδων θα περιοριστεί στα 2 (από 7 σήμερα) έτη και σε περίπου 3.500 οι επιτελικές θέσεις για τις οποίες θα έχει ενισχυμένο ρόλο το ΑΣΕΠ.
Προτείνεται ακόμη συνδρομή στο έργο του ΑΣΕΠ από δημόσιους υπαλλήλους, για καθήκοντα διοικητικής-γραμματειακής υποστήριξης, κατόπιν κατάρτισης στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης (ΕΚΔΔΑ). Οσοι επιλεγούν θα δικαιούνται ειδική αμοιβή-κίνητρο προσέλευσης στα συλλογικά όργανα επιλογής στελεχών.
Το πόρισμα έχει παρουσιαστεί στον υπουργό Εσωτερικών, Μάκη Βορίδη, στο πλαίσιο πρόσφατης επίσκεψής του στο ΑΣΕΠ. Πληροφορίες λένε ότι το περιεχόμενό του έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον του και βλέπει θετικά κάποιες από τις προτάσεις.