Τσιαρσί ( Çarşı ) στα τούρκικα σημαίνει αγορά. Οι παλαιότεροι εξ ημών θυμούνται καλά ότι έτσι αποκαλούταν ο κεντρικότερος δρόμος της Καστοριάς, πολύ προτού επονομαστεί ‘Μητροπόλεως’. Ξεκινούσε από την μεγάλη πόρτα του κάστρου, ακολουθούσε την ραχοκοκαλιά του κεντρικού λόφου της πάλε ποτέ Καστορίας νήσου και κατέληγε στην μεγάλη εκκλησία της Μητρόπολης. Ηταν μια οδός που έσφυζε από ζωή, καθότι σε αυτήν είχε αναπτυχθεί το σύνολο σχεδόν των καταστημάτων λιανικής της παλιάς πόλης.
• Και επειδή, όπου υπάρχει οικονομικό αλισβερίσι υπάρχει και κίνηση, κοινωνικότητα και πολυκοσμία, οι αξίες γης ολόγυρα αυτού του δρόμου ήταν υψηλές -ίσως οι υψηλότερες της καστοριανής κεφαλαιαγοράς.
• Αυτή ήταν μια κατάσταση η οποία διατηρήθηκε έως την δεκαετία του ‘80 και από εκεί και έπειτα σταδιακά άρχισε να μεταβάλλεται, κυρίως επειδή τέθηκε σε εφαρμογή το νέο σχέδιο πόλης. Οι κατοικίες μετακόμισαν στην νέα πόλη, στην περιοχή της Χλόης, και οι επιχειρήσεις άρχισαν να διολισθαίνουν προς την ‘κάτω Αγορά’, το καστοριανό, ας πούμε, ‘down town’. Η φυγή αυτή εξέλαβε τόσο μεγάλες διαστάσεις ώστε μέσα στην δεκαετία του ’10 το ιστορικό κέντρο πλέον είχε ερημώσει κι απαξιωθεί σε βαθμό πολλοί να λένε σκωπτικά πως άρχισε να φιλοξενεί κουκουβάγιες…
• Από τα ‘90ς και μετά όλες οι δημοτικές αρχές εκδήλωναν ως πρόθεση τους να κάνουν κάτι για αυτή την περιοχή. Το έλεγαν όμως απλά και δεν το έκαναν για τον απλούστατο λόγο πως δεν είχαν την παραμικρή ιδέα του πως θα μπορούσαν να επιτύχουν κάτι τέτοιο.
• Το 2019 -όντας στην ομάδα σχεδιασμού προγράμματος του τότε υποψήφιου Δημάρχου Κορεντσίδη- μπήκα και ελόγου μου στην μάχη αυτή και σχεδίασα ένα πλάνο ανασύστασης της Μητροπόλεως. Αυτό που σκέφτηκα, με δυο κουβέντες, ήταν, ο Δήμος να προχωρούσε στην σύναψη ενός μνημονίου συνεργασίας με τους ιδιοκτήτες των επί της οδού κειμένων καταστημάτων και να εφάρμοζε μια ΑΝΑΣΚΗΝΟΓΡΑΦΗΣΗ των προσόψεων τους στα πρότυπα των εμπορικών καταστημάτων που είχε η πόλη στα μέσα του 18ου αιώνος. Προσοχή. Όχι Αναπαλαίωση!
• Ανασκηνογράφηση, μιας και τα περισσότερα από αυτά τα καταστήματα αποτελούσαν πλέον ισόγεια σύγχρονων πολυκατοικιών. Αυτή η ανακατασκευή τους θα προχωρούσε έως ένα ύψος 3-5 μέτρων, μέχρι τα μπαλκόνια δηλαδή του πρώτου ορόφου και εκεί θα έκλεινε με θόλους από έξυπνα φυτεμένες εκατέρωθεν κληματαριές λιγούρνα και τριανταφυλλιές . Παράλληλα θα ανασκάπτετο όλο το κατάστρωμα του δρόμου ώστε να αποκαλυπτόταν το παλιό λιθόστρωτο καλντερίμι και θα απαγορευόταν μερικώς η κυκλοφορία των οχημάτων από κάποια ορισμένη ώρα και μετά, έτσι ώστε να βγαίνουν τραπεζάκια έξω κι όλος ο δρόμος να μετατρέπεται σε ένα τεράστιο υπαίθριο ψυχαγωγικό πάρκο.
• Εκεί όπου σκόνταφτε το σχέδιο ήταν στην τεράστια ζήτηση χώρων που δημιουργείτο για παρκάρισμα αυτοκινήτων, κατοίκων και επισκεπτών.
• Μαζί με τον Λευτέρη τον Ασλανίδη κάναμε τότε κάποια βήματα προς επίλυση αυτού του θέματος και εξετάσαμε την εξαγορά και ισοπέδωση μερικών παλαιών ακινήτων στην περιοχή του παλιού ιδιωτικού σχολείου δίπλα από την πλατεία Ομονοίας. Εν πολλοίς συναντήσαμε θετική ανταπόκριση…
• Εφόσον και αυτό το πρόβλημα επιλυνόταν τότε το ολόκληρο σχέδιο -όσο φιλόδοξο και αν αρχικά ακουγόταν- αποκτούσε ταυτότητα και νεύρο και συναντιόταν με μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας. • Και πηγές χρηματοδότησης είχαμε βρει από ευρωπαϊκά προγράμματα και ορισμένες πρόσθετες βοήθειες σκεφτήκαμε που ήταν δυνατόν να το ενισχύσουν.
• Την κατάστρωση προγραμμάτων ξενάγησης τουριστών για παράδειγμα στην Ακρόπολη και στις βυζαντινές μικρο-εκκλησίες του κέντρου. Την δημιουργία δυο νέων μουσείων, ενός αρχαιολογικού και ενός εβραϊκού στην παλιά οικία Βαλαλά, στον λόφο Ξενία. Την σύσταση και λειτουργία ενός πανεπιστημιακού τμήματος στο παλιό Γυμνάσιο. Ίσως αυτό να μην ήταν η πολυπόθητη αρχιτεκτονική σχολή, που τόσο κυνήγησε ο τέως Νομάρχης Κ. Λιάντσης, οπωσδήποτε όμως κάτι αντίστοιχο, αρκετό να φέρει φοιτητές, κίνηση και ζωή στην περιοχή…
• Κατά συνέπεια η μάχη κάθε άλλο παρά χαμένη για το παλιό Τσιαρσί θα μπορούσε να θεωρηθεί και έτσι πίστευα έως πρόσφατα μέχρις ότου δηλαδή έπεσε το μάτι μου σε ένα σχόλιο του φίλου Νίκου Παύλου στο facebook.
• Ο οποίος, με την σοφία που τον διακρίνει, έθεσε ένα πολύ σημαντικό και δύσκολο ερώτημα:
• Μπορεί άραγε η Καστοριά -με την δημογραφική σύσταση και τις οικονομικές δυνατότητες που διαθέτει σήμερα- να σταθεί ικανή να συντηρήσει άλλο ένα ψυχαγωγικό πυρήνα μέσα στα σπλάχνα της? • Εχουμε ήδη έναν στην Νότια Παραλία. Έναν στο Ντολτσό. Έναν στα ψαράδικα. Έναν, μερικό, στην νότια έξοδο επί της Γράμμου και Κύκνων. Και ακόμη έναν που τώρα κτίζεται στην περιοχή της νέας πόλης, στην Χλόη.
• Αν συνεπώς συστήναμε κι έναν πρόσθετο, στο παλιό ιστορικό κέντρο, στην άνω πόλη, ποιος θα τον πλαισίωνε? Από πού θα αντλούσε αυτός ο νέος πυρήνας κοινό, πελατεία και θαμώνες? Και με τι κόστος και τι συνέπειες άραγε για τους ήδη υφιστάμενους πυρήνες των άλλων περιοχών?
• Πρόκειται για μια καίρια και πολύ δύσκολη ερώτηση που πραγματικά θέλει μελέτη. Δεν είναι κάτι που μπορεί να απαντηθεί έτσι πρόχειρα, στο πόδι!