Στην Καστοριά, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λιθιάς αναβιώνει τα έθιμα της προπαραμονής των Χριστουγέννων με αποκορύφωμα τις “Κόλεντες“, τις μεγάλες φωτιές που ανάβουν οι κάτοικοι για να ξορκίσουν το σκοτάδι, ενώ συμβολίζουν και το φως που ακολούθησαν οι τρεις μάγοι.

Σύμφωνα με τον κ. Αργύρη Ήργη, πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου Λιθιάς, κάθε χρόνο, τα μεσάνυχτα της 23ης του Δεκέμβρη, μικροί και μεγάλοι τηρούν το έθιμο, το μάζεμα των ξύλων αρχίζει από νωρίς το πρωί και οι φωτιές ανάβουν στις 9 το βράδυ. Στο τέλος κερδίζει η ομάδα που έχει ανάψει την πιο δυνατή φωτιά. Και βέβαια η όλη διαδικασία συνοδεύεται από άφθονο κρασί και τσιγαρίδες.

Παράλληλα, άλλοι κρατώντας φαναράκια στο χέρι, ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές και γούνες, περπατούν στα σκοτεινά παραδοσιακά σοκάκια της παλιάς Καστοριάς, στις γειτονιές του Ντολτσό και του Απόζαρι και ψάλλουν τα παραδοσιακά κάλαντα, χτυπώντας από σπίτι σε σπίτι τις ξύλινες βαριές πόρτες που κοσμούν τα λιθόστρωτα δρομάκια.

Τα λεγόμενα Κόλεντα διαφέρουν από σπίτι σε σπίτι, καθώς αποδίδουν διαφορετικές ευχές ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της κάθε οικογένειας. Οι στίχοι διαφέρουν για τον δάσκαλο, το μικρό παιδί, τον Μητροπολίτη, τον ξενιτεμένο ή για την κόρη που ετοιμάζει τον γάμο της. Οι “νοικοκυραίοι” ακούγοντας τις ευχές με τη συνοδία ακορντεόν και κιθάρας, ανοίγουν τις πόρτες των αρχοντικών τους και υποδέχονται στις χιονισμένες τους αυλές  αυτούς τους “αλλοτινούς” καλαντίζοντες για να ανταλλάξουν ευχές και να κεράσουν κρασί και χριστουγεννιάτικους μεζέδες. Έτσι η ζεστασιά της παρέας επικρατεί του ψύχους των πρώτων πρωινών ωρών της παραμονής των Χριστουγέννων και το ραντεβού ανανεώνεται από χρόνο σε χρόνο.