Με βάση τα στοιχεία της πρόσφατης απογραφής (2021) το 50% του πληθυσμού της χώρας μας είναι συγκεντρωμένο στο 4,3% της επικράτειας και το 80% στο 25,2% (τo 1951 τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 13,4% και 55,5%). Στο επίπεδο των Δημοτικών Ενοτήτων το 2021, 277 από τις 6.138 (δηλ. το 4,5% του συνόλου τους ) συγκεντρώνουν > 80% του πληθυσμού, ενώ 23 από αυτές παρουσιάζουν πυκνότητες άνω των 10.000 ατόμων/τ.χλμ. και 4 πυκνότητες που υπερβαίνουν τις 20.000 άτομα/τ.χ. (το 1951, στο αντίστοιχο χωρικό επίπεδο των ΟΤΑ, 2.179 από τους 5795 -το 37% του συνόλου-συγκέντρωναν το 80% του πληθυσμού και μόλις 8 έχουν πυκνότητα άνω των 10.000 ατόμων/τ.χλμ).
Ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας μας με βάση τα στοιχεία αυτά μειώθηκε κατά 3,1%. Αν εξετάσουμε τη μεταβολή αυτή στις 1035 Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε), θα διαπιστώσουμε ότι: ι) το εύρος των μεταβολών είναι από -33% έως +19%, και, ιι) στο 62,5% των Δ.Ε η μείωση σε μια δεκαετία του πληθυσμού ήταν μεγαλύτερη του 5%, στο μισό εξ αυτών (493/1034) μεγαλύτερη του 10% και στο ένα πέμπτο (1/5) μεγαλύτερη ακόμη και του 20%!!!
Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τον Καθηγητή δημογραφίας του πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Επιστ. υπεύθυνου του Ερευνητικού Προγράμματος (ΕΛΙΔΕΚ) “Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα” κ. Βύρων Κοτζαμάνη και τον Καθηγητή, κ. Βασίλη Παππά, «οδεύουμε προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό «γήρανσης» και «υπεργηρίας» σε περισσοτέρους από 1 στους 4 Νομούς της χώρας μας, με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν το 2050) να έχουμε μια ομάδα Νομών όπου οι 65 ετών και άνω θα υπερβαίνουν το 1/3 του πληθυσμού τους, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 εξ αυτών θα είναι «υπέργηροι»».
Η εξέταση του ειδικού βάρους των 85 ετών και άνω στους 65 ετών και άνω αναδεικνύει κατ’ αυτούς μια άλλη διάσταση, αυτήν της «γήρανσης μέσα στη γήρανση» καθώς αν το 2020, σε εθνικό επίπεδο αντιστοιχούν λίγο λιγότερα από 16 άτομα ηλικίας 85+ σε 100 άτομα ηλικίας 65+, σε 15 νομούς με πληθυσμό που εγγίζει συνολικά το ένα εκατομμύριο το 2020 (το 9% του συνολικού στο 25,5% της επιφάνειας) αντιστοιχούν περισσότερα από 18, σε τέσσερεις δε από αυτούς (Λακωνία, Αρκαδία, Φωκίδα και Ευρυτανία) περισσότερα από 20.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της έρευνας, οι τέσσερεις αυτοί νομοί, έχουν ήδη υπερβεί 30 χρόνια νωρίτερα την αναμενομένη αναλογία σε εθνικό επίπεδο για το 2050, ενώ άλλοι 11 αναμένεται να την ξεπεράσουν πολύ σύντομα. Δηλαδή, οδεύουμε, προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό «γήρανσης» και «υπεργηρίας» σε περισσοτέρους από 1 στους 4 νομούς της χώρας μας, με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα νομών όπου το 1/3 του πληθυσμού τους θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 εξ αυτών θα είναι «υπέργηροι».
«Εάν ο πληθυσμός μας μειωθεί από μερικές εκατοντάδες χιλ. έως περισσότερο από 1,5 εκατομ. έως το 2050 (από 5 % έως 10%, αναλόγως κυρίως του μεταναστευτικού ισοζυγίου) με το 1/3 να είναι 65 ετών και άνω, τα ποσοστά μείωσης θα είναι πολύ υψηλότερα σε ένα μεγάλο τμήμα του ύπαιθρου χώρου της ηπειρωτικής Ελλάδας από αυτά των μητροπολιτικών περιοχών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, καθώς και των άλλων μεγάλων αστικών κέντρων (και, προφανώς, και από αυτά του βορείου τμήματος της Κρήτης και των νησιών του Νοτίου Αιγαίου). Αυτό θα οδηγήσει, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, στην περαιτέρω πληθυσμιακή συρρίκνωση ενός μεγάλου τμήματος της επικράτειας και στην επιτάχυνση της γήρανσής του (σε ποσοστά δηλ. ηλικιωμένων πολύ υψηλότερα του μέσου εθνικού όρου)», καταλήγουν οι συγγραφείς.
Όλα τα παραπάνω έχουν οδηγήσει στην ευαισθητοποίηση των πολιτικών και στη λήψη -ή ακόμη σε εξαγγελίες/προτάσεις λήψης- μέτρων, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη κυβερνητική εξαγγελία για ένα «Εθνικό Σχέδιο Δράσης», όμως θα πρέπει να λάβουν υπόψη όχι μόνον το σύνολο των συνιστωσών του «δημογραφικού» αλλά, ταυτόχρονα, και τις σημαντικές υφιστάμενες χωρικές διαφοροποιήσεις, ήτοι: η εξαιρετικά άνιση κατανομή του πληθυσμού στο χώρο, η έντονα διαφοροποιημένη ανάμεσα στις δυο τελευταίες απογραφές μεταβολή του, τα εξαιρετικά διαφοροποιημένα χωρικά φυσικά ισοζυγία (λόγος γεννήσεων προς θανάτους) στην προ της επιδημίας περίοδο, και, τέλος, οι σημαντικές αποκλίσεις από τον εθνικό μέσο όρο της δημογραφικής γήρανσης.
