• Μπήκαν επιτέλους οι σκαλωσιές και ξεκίνησαν οι εργασίες για την συντήρηση και αναπαλαίωση του μοναδικού διασωθέντος τζαμιού της Καστοριάς.

• Κάποτε η πόλη διέθετε επτά μεγάλα τεμένη. Εξη εντός των τειχών και ένα εκτός.

• Παρόλο που άμεσα, αμέσως μετά την προσάρτηση της στο ελληνικό Βασίλειο, όλα τους ανακηρύχτηκαν διατηρητέα πολιτισμικά μνημεία, κατεδαφίστηκαν με διάφορες δικαιολογίες ένα-ένα και διασώθηκε μόνον το κιουρσουμλί στο κέντρο της πόλης.

• ‘Κιουρσούμ’ στα τουρκικά είναι το μολύβι. Το τζαμί που φαίνεται πως οικοδομήθηκε περί το 1550-1600 και εικάζεται ότι αποτελεί έργο του μεγάλου αρχιτέκτονα Σινάν, πήρε το όνομα του εξαιτίας του βαριού μολυβδοσκέπαστου τρούλου του. Ο οποίος φυσικά αφαιρέθηκε αργότερα από τους Έλληνες εργολάβους προς… αξιοποίηση. Το υπόστρωμα που απέμεινε από κάτω χορτάριασε και η υγρασία άρχισε να εισχωρεί στο εσωτερικό και να καταστρέφει σιγά σιγά το κτήριο. Από τους βαλκανικούς πολέμους έως σήμερα καμία απολύτως διασωστική επέμβαση δεν έγινε στο κτήριο και αναμφίβολα ήταν πάρα πολλοί οι καστοριανοί που ευχόταν κρυφά την κατάρρευση του και την απαλλαγή της πόλης από ένα… τουρκικό και άρα ανεπιθύμητο μνημείο.

• Το κτήριο όμως αυτό αποτελεί σπουδαιότατο και βαρύτιμο κομμάτι της τοπικής πολιτιστικής μας ιστορίας. Τον καιρό της τουρκοκρατίας αποτελούσε τον κεντρικό (καθεδρικό) ναό των μουσουλμάνων. Κτίστηκε επίτηδες σε αυτή την θέση επάνω στα θεμέλια της παλιάς βυζαντινής μητρόπολης της Καστοριάς (η οποία με την σειρά της είχε και αυτή κτιστεί επάνω στα θεμέλια του αρχαίου ελληνικού ιερού που υπήρχε εκεί). • Μετά την απελευθέρωση είχε φιλοξενήσει για κάποιο διάστημα την βιβλιοθήκη της πόλης και μετά μετατράπηκε σε ένα είδος πρόχειρης αποθήκης των αρχαιολογικών θραυσμάτων που ανακαλυπτόταν εδώ κι εκεί. Επειδή βρισκόταν σε βολικό κεντρικό σημείο και επειδή είχε πάντα μια δημοτική χρήση κατάφερε τελικά και γλύτωσε την κατεδάφιση που υπέστησαν τα υπόλοιπα τεμένη.

• Σήμερα η Εφορεία Αρχαιοτήτων κατάφερε να εξασφαλίσει τα απαραίτητα κονδύλια και βάσει μελέτης ξεκίνησε διασωστικές επεμβάσεις επάνω στα δομικά και αισθητικά στοιχεία του κτηρίου.

• Αν όλα πάνε κατ’ ευχή σύντομα η Καστοριά θα λαμπρυνθεί με ακόμη ένα επισκέψιμο μεγάλης πολιτιστικής σημασίας μνημείο που μπορεί να φέρει κόσμο ακόμη και από τα βάθη της Ανατολής.

• Πράγμα το οποίο ήδη έχουν πράξει και εκμεταλλευτεί άλλες τουριστικές πόλεις όπως τα Γιάννενα και τα Τρίκαλα.