Θερίζουν στρεπτόκοκκος και ιλαρά – Έντονη ανησυχία – Ποια τα συμπτώματα και οι επιπλοκές

Η ταυτόχρονη παρουσία στρεπτόκοκκου και ιλαράς δημιουργεί έναν μολυσματικό “κλοιό”. Η έξαρση των κρουσμάτων ιλαράς σε ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως στη γειτονική Ρουμανία, έχει επηρεάσει και τη χώρα μας, με πέντε επιβεβαιωμένα κρούσματα μέχρι στιγμής.

Τα θανατηφόρα περιστατικά διεισδυτικής λοίμωξης από στρεπτόκοκκο επίσης προκαλούν ανησυχία, με τους γονείς να πρέπει να είναι προσεκτικοί έως τις αρχές της άνοιξης. Οι υγειονομικές αρχές είναι σε επιφυλακή για να ενημερώσουν σωστά και να καλύψουν το κενό στον εμβολιασμό, ειδικά στην περίπτωση της ιλαράς.

Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) ανακοίνωσε τα πιο πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα σχετικά με τη διεισδυτική λοίμωξη από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α (Invasive Group A Streptococcus, iGAS). Από την αρχή του έτους 2023 έως και χθες, έχουν καταγραφεί 94 περιστατικά λοίμωξης από διεισδυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α σε παιδιά και ενήλικες. Ανάμεσα στα περιστατικά περιλαμβάνονται 23 θάνατοι, με 11 από αυτούς να αφορούν παιδιά κάτω των δέκα ετών. Πρόσφατα, καταγράφηκαν δύο περιστατικά διεισδυτικής νόσου από στρεπτόκοκκο ομάδας Α και το ένα από αυτά είχε μοιραία κατάληξη στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Πρόκειται για μια 9χρονη από το Διδυμότειχο, η οποία εισήχθη στο νοσοκομείο σε πολύ σοβαρή κατάσταση, με υψηλό πυρετό και δύσπνοια, και, δυστυχώς, έχασε τη ζωή της μόλις 2,5 ώρες αργότερα.

Ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (GAS) είναι η πιο συνηθισμένη αιτία βακτηριακής φαρυγγίτιδας σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Σε σπάνιες περιπτώσεις, αν και αρχικά μπορεί να παρουσιαστεί χωρίς ειδικά συμπτώματα (πυρετός, γενική κόπωση, απώλεια όρεξης), μπορεί στη συνέχεια να προκαλέσει σοβαρή και απειλητική διεισδυτική λοίμωξη για τη ζωή. Η ταχεία εξέλιξη της μόλυνσης, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο ενός παιδιού, είναι πραγματικότητα που προκαλεί αίσθηση ακόμα και στους γιατρούς. Παρά ταύτα, οι περιπτώσεις αυτής της επικίνδυνης μορφής του στρεπτόκοκκου παραμένουν σπάνιες.

Χτυπάει παιδιά με γρίπη

Κατά κανόνα η λοίμωξη από στρεπτόκοκκο διαδράμει ήπια. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η συχνότητα εμφάνισης της φαρυγγίτιδας από GAS συνήθως κορυφώνεται κατά τους χειμερινούς μήνες και τις αρχές της άνοιξης και συχνά αναφέρονται συρροές κρουσμάτων σε νηπιαγωγεία και σχολεία. Οι παιδίατροι εξηγούν ότι το βακτήριο του στρεπτόκοκκου «προτιμά» εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, για αυτό και «χτυπά» συχνά αρχές της άνοιξης όταν οι παιδικοί οργανισμοί είναι εξαντλημένοι από προηγούμενες λοιμώξεις. Ο ΕΟΔΥ τονίζει στη χθεσινή του ενημέρωση ότι τα παιδιά με ιογενείς λοιμώξεις όπως η γρίπη, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν λοίμωξη από iGAS.

Ο εργαστηριακός έλεγχος του στρεπτόκοκκου ομάδας Α πραγματοποιείται με την ταχεία ανίχνευση αντιγόνου του πυογόνου στρεπτοκόκκου στο φάρυγγα (strep test) και με καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος που συστήνεται να λαμβάνονται από επαγγελματία υγείας.

Η έγκαιρη αναγνώριση της λοίμωξης από iGAS και η άμεση έναρξη αντιμικροβιακής και υποστηρικτικής θεραπείας για τα παιδιά που νοσούν είναι εξαιρετικά σημαντική για την αίσια έκβαση της νόσου. Επίσης, ο ΕΟΔΥ συστήνει να εντοπίζονται οι στενές επαφές των περιπτώσεων iGAS στο οικιακό και σχολικό περιβάλλον, να εκτιμάται η κατάστασή τους και να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες με χορήγηση προφυλακτικής αντιμικροβιακής αγωγής όπου ενδείκνυται.

Η νέα απειλή από την ιλαρά

Μετά από τρία χρόνια που δεν καταγράφηκε κανένα κρούσμα ιλαράς στην Ελλάδα, η απειλή επιδημικής έξαρσης άρχισε να πλανάται ξανά, με δεδομένο ότι χώρες της Ευρώπης καταγράφουν αύξηση κρουσμάτων. Υπουργείο Υγείας και ΕΟΔΥ έχουν ετοιμάσει επιχειρησιακό σχέδιο για να καλυφθεί το εμβολιαστικό και ανοσιακό κενό σε συγκεκριμένες περιοχές και πληθυσμούς.

Η ομάδα εργασίας που συστάθηκε για την ενίσχυση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού και την αντιμετώπιση περιστατικών ιλαράς θεωρεί υψηλή την πιθανότητα εμφάνισης και άλλων κρουσμάτων εφέτος. Βάσει οροεπιδημιολογικής μελέτης που πραγματοποίησε ο ΕΟΔΥ, η ανοσία του ελληνικού πληθυσμού κρίνεται ικανοποιητική αφού το 89.8% των συμμετεχόντων στη μελέτη είχαν αντισώματα έναντι της ιλαράς, δηλαδή προστασία από τη νόσο, είτε μέσω παρελθούσας νόσησης ή μέσω εμβολιασμού.

Η νόσος, όμως, μπορεί να έχει ευρεία διασπορά σε θύλακες του πληθυσμού με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη, όπως είναι οι Έλληνες Ρομά που αντιπροσώπευαν και την πλειοψηφία των κρουσμάτων στην τελευταία επιδημία ιλαράς της χώρας μας, το 2017-2018.

Σύμφωνα με πληροφορίες, έως και χθες το βράδυ τα γνωστά στον ΕΟΔΥ κρούσματα ιλαράς για εφέτος ανέρχονταν σε πέντε. Αφορούν όλα σε ενήλικες που ζουν στην Ελλάδα – τέσσερα περιστατικά στην Κρήτη, ένα στη Θεσσαλονίκη. Τα δύο εξ αυτών συσχετίζονται με ταξίδι στη Ρουμανία και τη Ρωσία όπου καταγράφονται αρκετά περιστατικά της νόσου. Ειδικά στη Ρουμανία επικρατεί «κόκκινος συναγερμός» σε σχέση με την ιλαρά. Μόνο το διήμερο 9-10 Ιανουαρίου 2024 δηλώθηκαν 932 επιβεβαιωμένα κρούσματα ιλαράς.

Ο ΕΟΔΥ έχει παραγγείλει εμβόλια για ιλαρά, ερυθρά παρωτίτιδα και σε συνεργασία με τη ΜΚΟ «Υγεία για Όλους», πραγματοποιεί μαζικό εμβολιασμό σε καταυλισμούς Ρομά με τη βοήθεια των ΚΟΜΥ. Επιπλέον, συστήνει στον γενικό πληθυσμό να ελέγχει την εμβολιαστική κάλυψη και να ολοκληρώνει τον εμβολιασμό με δύο δόσεις, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, εκτός αν έχει προηγηθεί ήδη καταγεγραμμένη νόσηση. Επιπλέον, ο ΕΟΔΥ συνεργάζεται στενά με τα ταξιδιωτικά γραφεία, προκειμένου να ενημερώνει πλήρως και να εμβολιάζει τους Έλληνες που πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες-εστίες της ιλαράς, με δύο δόσεις του εμβολίου.
Συμπτώματα και επιπλοκές

Η ιλαρά είναι ιογενής λοίμωξη υψηλής μεταδοτικότητας που οφείλεται στον ιό της ιλαράς. Σε πρώτο στάδιο παρουσιάζει πυρετό, έντονα καταρροϊκά συμπτώματα, βήχα, επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία. Το χαρακτηριστικό εξάνθημα εμφανίζεται μετά από 3-4 ημέρες, για αυτό και συχνά η διάγνωση της νόσου διαφεύγει του ιατρικού προσωπικού, ειδικά του νεότερου ηλικιακά που ενδεχομένως δεν έχει δει περιστατικά ιλαράς. Περίπου 30% των περιπτώσεων ιλαράς έχουν μια ή περισσότερες επιπλοκές που είναι συχνότερες σε παιδιά <5>20 ετών.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, οι ενήλικες νοσούν σπάνια από ιλαρά αλλά σοβαρότερα σε σχέση με τα παιδιά. Οι επιπλοκές αφορούν κυρίως στο αναπνευστικό σύστημα: πνευμονία (30%), μέση πυώδης ωτίτιδα (29%), ιγμορίτιδα (25%).

Πρόκειται για μια σοβαρή λοίμωξη. Από τα συνολικά 4.151 κρούσματα ιλαράς που καταγράφηκαν από το 2004 έως το 2023, το 63,36% απαιτούσε νοσηλεία (2.630 ασθενείς). Συνολικά, 715 κρούσματα παρουσίασαν επιπλοκές, με τις πιο συχνές να είναι πνευμονία (273), ωτίτιδα (111), ηπατίτιδα (74), αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών (67) και βρογχιολίτιδα (59). Αξίζει να σημειωθεί ότι αναφέρθηκαν έξι περιπτώσεις εγκεφαλίτιδας.