Τουλάχιστον με 32 προβλήματα υγείας συνδέονται με τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPF), σύμφωνα με την εκτενέστερη επιστημονική μελέτη που έχει γίνει μέχρι τώρα επί του θέματος, στην οποία συμπεριλήφθηκαν σχεδόν 10 εκατομμύρια συμμετέχοντες.

Στα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα συμπεριλήφθηκαν τα συσκευασμένα αρτοσκευάσματα και σνακ, τα ανθρακούχα ποτά, τα δημητριακά με ζάχαρη και τα έτοιμα προς κατανάλωση γεύματα.

Ειδικότερα βρέθηκαν άμεσες συσχετίσεις μεταξύ των συγκεκριμένων τροφίμων και 32 παραμέτρων υγείας που σχετίζονται με τη θνησιμότητα, τον καρκίνο, την ψυχική, την  αναπνευστική, την καρδιαγγειακή, τη γαστρεντερική και τη μεταβολική υγεία.

Επίσης όσοι έτρωγαν τέτοια τρόφιμα είχαν από 40% έως 66% αυξημένο κίνδυνο να πεθάνουν από καρδιακές παθήσεις.

Αναφορικά με την εμφάνιση καρκίνου διαπιστώθηκε ελάχιστη συσχέτιση

Μιλώντας στην «Κ» η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης δρ Μελίσα Λέιν, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Deakin, επισήμανε πως εμπειρογνώμονες από διάφορα κορυφαία ιδρύματα, όπως η Σχολή Δημόσιας Υγείας Bloomberg του Johns Hopkins στις ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ και το Πανεπιστήμιο της Σορβόνης στη Γαλλία, προχώρησαν στην πρώτη ολοκληρωμένη ανασκόπηση συγκεντρώνοντας τα ευρήματα από τις υπάρχουσες ανασκοπήσεις που συνδύαζαν τα αποτελέσματα από πολλές μεμονωμένες μελέτες, γνωστές ως μετα-αναλύσεις. Οι συμμετέχοντες ήταν κυρίως ενήλικες.

«Στόχος μας ήταν να δώσουμε μια ολοκληρωμένη περίληψη των ισχυρότερων διαθέσιμων στοιχείων σχετικά με το πώς η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να σχετίζεται αρνητικά με την υγεία μας», ανέφερε η επιστήμονας προσθέτοντας ότι είναι αναγκαία η περαιτέρω μελέτη των αποτελεσμάτων. «Ακόμη δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να δείχνουν αν η κατανάλωση πολλών υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων συνδέεται με προβλήματα όπως το άσθμα, βλάβη στο έντερο, ορισμένους τύπους καρκίνου και κινδύνους για μεταβολικά προβλήματα. Πρέπει να μελετήσουμε περισσότερο αυτά τα αποτελέσματα, ώστε να κατανοήσουμε πώς ακριβώς αυτά τα τρόφιμα επηρεάζουν την υγεία μας».

Μία μερίδα την ημέρα αυξάνει τον κίνδυνο

Η πρόσληψη περίπου μίας μερίδας την ημέρα ή 10% περισσότερων υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σε σχέση με όσους έκαναν χαμηλότερη κατανάλωση θεωρείται ότι επιδρά αρνητικά στην υγεία. Στα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα συμπεριλήφθηκαν μεταξύ άλλων τα συσκευασμένα αρτοσκευάσματα και σνακ, τα ανθρακούχα ποτά, τα δημητριακά με ζάχαρη και τα έτοιμα προς κατανάλωση γεύματα.

Τα παραπάνω υποβάλλονται σε πολλαπλές βιομηχανικές επεξεργασίες, ενώ συχνά περιέχουν χρώματα, γαλακτωματοποιητές, αρώματα και άλλα πρόσθετα. Επίσης τα προϊόντα αυτά τείνουν να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετη ζάχαρη, λίπος ή/και αλάτι, αλλά χαμηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες και φυτικές ίνες.

Προβλήματα από 2 έως 6,5 χρόνια μετά την κατανάλωση

Ζητώντας από την ερευνήτρια να μας περιγράψει το προφίλ των ανθρώπων που αρέσκονται στα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, η ίδια σημείωσε πως αυτό διαφέρει ανάλογα με τη χώρα και την περιοχή, αλλά σε γενικές γραμμές τα άτομα που ανήκουν σε μειονότητες ή ευάλωτες ομάδες τείνουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων σε σύγκριση με άλλες.

Οσο για το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να αναπτύξει κάποιος προβλήματα υγείας εξαιτίας της κατανάλωσης τέτοιων τροφίμων, η προηγούμενη έρευνα του Πανεπιστημίου Deakin είχε δείξει ότι τα προβλήματα υγείας μπορούν γενικά να αναπτυχθούν σε διάστημα μεταξύ 2 και 6,5 ετών.

Υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα και κατάθλιψη

Στην ερώτηση πώς η εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη, σχετίζονται με την κατανάλωση τέτοιων τροφίμων, η επιστήμονας εξήγησε ότι υπάρχουν αναδυόμενες και συγκλίνουσες ενδείξεις από μελέτες σε ζώα, δοκιμές σε ανθρώπους και μελέτες παρατήρησης που δείχνουν ότι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να αλλάξουν τη δομή και τη λειτουργία του μικροβιώματος του εντέρου και να οδηγήσουν σε φλεγμονώδεις νόσους, οι οποίες συνδέονται με την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών. 

Απαραίτητες παρεμβάσεις 

Οι ερευνητές της μελέτης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας πως είναι απαραίτητες οι παρεμβάσεις των κυβερνήσεων, ενώ προτείνουν να αλλάξει η σήμανση των τροφίμων και να αναγράφεται στις ετικέτες ότι είναι «υπερ-επεξεργασμένα».

«Το αν θα απαγορευθούν εντελώς κάποια τρόφιμα εξαρτάται από τις ρυθμιστικές Αρχές των εκάστοτε χωρών. Ωστόσο, θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να υπάρξουν περιορισμοί στο μάρκετινγκ των συγκεκριμένων προϊόντων, όπως και η απαγόρευση των πωλήσεων ορισμένων εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων (ιδίως εκείνων με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, ζάχαρη ή/και λιπαρά) μέσα ή κοντά σε σχολεία και νοσοκομεία»,σημειώνει η Λέιν.

Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να υπάρξουν περιορισμοί στο μάρκετινγκ των συγκεκριμένων προϊόντων, όπως και η απαγόρευση πώλησης ορισμένων εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων (ιδίως εκείνων με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, ζάχαρη ή/και λιπαρά) μέσα ή κοντά σε σχολεία και νοσοκομεία.

Η ερευνήτρια επισημαίνει ότι εκτός από τους περιορισμούς που πρέπει να ληφθούν, τα πάντα ξεκινούν από τις προτιμήσεις στο φαγητό. «Πρέπει να δίνουμε προτεραιότητα στα φρεσκομαγειρεμένα, μη επεξεργασμένα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα. Επίσης, παραδοσιακά διατροφικά πρότυπα, όπως είναι η μεσογειακή διατροφή, πρέπει να αποτελούν τη βάση της καθημερινής διατροφής όλων μας», κατέληξε η ίδια.