Η Παγκόσμια Ημέρα Ακοής (3 Μαρτίου) έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση για την απώλεια ακοής και την πρόληψή της.

Η απώλεια ακοής είναι σύμπτωμα ποικίλων παθήσεων που επηρεάζουν εσωτερικά τα αυτιά ή τη νευρική σύνδεσή τους με τον εγκέφαλο.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι, η βαρηκοΐα αγωγιμότητας και η νευροαισθητήριος βαρηκοΐα. Η βαρηκοΐα αγωγιμότητας μπορεί να προκληθεί από διαταραχές που επηρεάζουν τη μετάδοση του ήχου μέσω του τυμπάνου και των οστών της ακοής (οστάρια) προς το αισθητήριο όργανο της ακοής που ονομάζεται κοχλίας.

Αντίστοιχα, η νευροαισθητήριος βαρηκοΐα οφείλεται σε προβλήματα στον κοχλία και στο ακουστικό νεύρο, το οποίο συνδέει τον κοχλία με τον εγκέφαλο.

Τι προκαλεί απώλεια ακοής

Στα παιδιά, ο συνηθέστερος τύπος απώλειας ακοής είναι η βαρηκοΐα αγωγιμότητας. Αυτή συνήθως οφείλεται σε παγίδευση υγρού πίσω από το τύμπανο του αυτιού. Σε σπάνιες περιπτώσεις τα παιδιά γεννιούνται με κακώς σχηματισμένα οστάρια του μέσου ωτός ή οι δομές αυτές μπορεί να καταστραφούν από μολύνσεις του αυτιού.

Η βαρηκοΐα αγωγιμότητας στους ενήλικες είναι λιγότερο συχνή. Μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα με τα οστάρια ή περιστασιακά σε συλλογή υγρού πίσω από το τύμπανο. Η έντονη συσσώρευση κυψελίδας (κερί) στον ακουστικό πόρο μπορεί να προκαλέσει ήπια βαρηκοΐα αγωγιμότητας.

Μία χρόνια ωτίτιδα που βλάπτει τα οστάρια, μπορεί να οδηγήσει σε βαρηκοΐα αγωγιμότητας μέσω σχηματισμού χολοστεατώματος. Σε αυτή την περίπτωση αναπτύσσεται μολυσμένο δέρμα γύρω από τα οστάρια. Αυτό μπορεί να περιορίσει την κίνηση των οσταρίων ή ακόμη και να βλάψει τη δομή και τις συνδέσεις τους.

Υπάρχουν και άλλες παθήσεις που μπορεί να επηρεάσουν τα οστάρια. Παραδείγματος χάριν, το οστό του αναβολέα μπορεί να προσκολληθεί στο γύρω οστό, παρεμποδίζοντας τη μετάδοση του ήχου. Αυτή είναι μια κατάσταση που ονομάζεται ωτοσκλήρυνση.

Η νευροαισθητήρια απώλεια ακοής

Η νευροαισθητήρια απώλεια ακοής οφείλεται:

• Σε απώλεια των κυττάρων που αντιλαμβάνονται τον ήχο στον κοχλία (τριχωτά κύτταρα) ή
• Σε βλάβη του νεύρου που μεταφέρει τα σήματα ακοής στον εγκέφαλο

Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες γι’ αυτού του τύπου την απώλειας ακοής. Στους ηλικιωμένους, λ.χ., οφείλεται στην απώλεια των τριχωτών κυττάρων με τη γήρανση. Αυτή είναι η συνηθέστερη αιτία απώλειας ακοής στους ενήλικες, αναφέρει ο δρ Κωνσταντινίδης.

Η νευροαισθητήρια απώλεια μπορεί επίσης να οφείλεται σε υπερβολική έκθεση σε θόρυβο (επαγγελματικό ή στα πλαίσια αναψυχής). Άλλες αιτίες νευροαισθητηρίου βαρηκοΐας είναι η φαρμακευτική ωτοτοξικότητα και ορισμένες λοιμώξεις.

Τα παιδιά επίσης μπορεί να πάσχουν από νευροαισθητήρια βαρηκοΐα. Για μερικά από αυτά πρόκειται για κληρονομική διαταραχή που μπορεί να υπάρχει κατά τη γέννηση. Μπορεί να ποικίλλει από ήπια απώλεια ακοής έως κώφωση.

Η απώλεια ακοής μπορεί να οφείλεται σε ένα συνδυασμό νευροαισθητήριας βαρηκοΐας και βαρηκοΐας αγωγιμότητας. Σε τέτοιες περιπτώσεις η βαρηκοΐα χαρακτηρίζεται ως μικτού τύπου.

Πότε χρειάζεται επείγουσα φροντίδα η απώλεια ακοής

Ορισμένοι τύποι νευροαισθητήριας απώλειας ακοής απαιτούν επείγουσα θεραπεία. Ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή εάν:

• Χάνετε την ακοή σας ξαφνικά, δηλαδή μέσα σε λίγες μόνο ώρες ή ημέρες
• Εάν η απώλεια ακοής σας συνδέεται με εκκρίσεις από το αυτί, ζάλη ή πόνο στο αυτί

Ποια είναι τα συμπτώματα

Οι περισσότεροι ενήλικες αρχίζουν για πρώτη φορά να παρατηρούν δυσκολία στην παρακολούθηση μιας συζήτησης όταν υπάρχει θόρυβος στο παρασκήνιο ή όταν μιλούν περισσότερα από ένα άτομα.

Αναγκάζονται επίσης να δυναμώνουν πολύ την ένταση της τηλεόρασης. Ο βαρήκοος συχνά απομονώνεται και περιορίζει τις κοινωνικές του συναναστροφές.

Τα βαρήκοα παιδιά μπορεί να εμφανίζονται απρόσεκτα και άτακτα, να αγνοούν τις οδηγίες και να αυξάνουν την ένταση της τηλεόρασης. Τα μικρά παιδιά με καθυστερημένη παραγωγή λόγου πρέπει πάντοτε να αξιολογούνται για απώλεια ακοής.

Διάγνωση και θεραπεία

Η διάγνωση γίνεται από έναν ΩΡΛ ιατρό, ο οποίος θα είναι σε θέση να εξετάσει λεπτομερώς τα αυτιά σας με βοήθεια μικροσκοπίου και να διενεργήσει τις απαραίτητες ακοολογικές εξετάσεις που θα οδηγήσουν στη διάγνωση.

Ειδικές ακοολογικές εξετάσεις πρέπει να γίνονται σε όλα τα νεογέννητα, πριν βγουν από το μαιευτήριο.

«Οι εξετάσεις βοηθούν στον καθορισμό της φύσης και της σοβαρότητας της βαρηκοΐας. Η απώλεια ακοής διαβαθμίζεται σε ήπια, μέτρια, μεγάλη και σοβαρή. Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα και τον τύπο της βαρηκοΐας», επισημαίνει ο δρ Κωνσταντινίδης.

Στην βαρηκοΐα αγωγιμότητας μπορεί να υπάρχει λοίμωξη ή και κάποια άλλη νόσος που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, τόσο για την αντιμετώπιση της λοίμωξης όσο και για την αποκατάσταση της ακοής.

Τα βοηθήματα ακοής και η άνοια

Σε πολλές περιπτώσεις, συνιστάται η χρήση ακουστικών βαρηκοΐας. Αυτά κυκλοφορούν σε διάφορα μεγέθη και τύπους για να ταιριάζουν σε διαφορετικούς χρήστες και ακουστικές ανάγκες. Η τεχνολογία στα ακουστικά βαρηκοΐας βελτιώνεται συνεχώς ώστε να είναι πιο διακριτικά και να προσφέρουν καλύτερη ποιότητα ήχου.

Η απώλεια ακοής μερικές φορές χρειάζεται χειρουργική εμφύτευση ακουστικών συσκευών για να αντιμετωπιστεί. Αυτό συνιστάται σε ορισμένους ασθενείς με συγκεκριμένους  τύπους βαρηκοΐας. Οι συσκευές αυτές συμπεριλαμβάνουν ακουστικά βαρηκοΐας που προσαρμόζονται στα οστάρια και κοχλιακά εμφυτεύματα.

«Συμπερασματικά, υπάρχει διαθέσιμη λύση αποκατάστασης της ακοής σχεδόν για όλους όσους έχουν προβλήματα ακοής. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η έγκαιρη αποκατάσταση της ακοής στους ηλικιωμένους, καθώς έρευνες των τελευταίων ετών δείχνουν πως η βαρηκοΐα είναι ο σημαντικότερος τροποποιήσιμος παράγοντας που οδηγεί σε άνοια».

Γεώργιος Κωνσταντινίδης:  Ωτορινολαρυγγολόγος