Και ξαφνικά το πρωί, εκεί που δεν το περιμέναμε,
φεύγοντας από τη σημαιοστολισμένη εκκλησία
και πηγαίνοντας προς τον χώρο της παρέλασης,
εμφανίζονται μπροστά μας δυο έφιπποι Μακεδονομάχοι!
Εικόνα, θαρρείς, μιας περασμένης εποχής,
όταν το Μαυροχώρι αγωνιζόταν κι αυτό
στα δύσκολα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα
με τους πάμπολλους-πάνω από 70 δηλωμένους Μακεδονομάχους του-
για την πολυπόθητη λευτεριά,
κι όταν, ακόμα, όποιος ήθελε να πάει στην Καστοριά
από το χωριό μας περνούσε υποχρεωτικά, για να πάρει το μοτόρι του
και μέσω της λίμνης να περάσει απέναντι, στη Μαυριώτισσα
κι από κει στην αρχόντισσα πόλη.
Έτσι βρέθηκαν εδώ ο Ίων Δραγούμης κι η αδερφή του Ναταλία,
η ηρωίδα γυναίκα του πολυφίλητου Παύλου Μελά,
αλλά κι ο λεβέντης Στρεμπενιώτης
και ένα σωρό άλλοι αγωνιστές της Λευτεριάς…
Όλ’ αυτά ήρθαν στον νου μου μόλις είδα τους δυο σύγχρονους Μακεδονομάχους,
μπαμπάδες παιδιών του Δημοτικού μας Σχολείου,
και μου φάνηκε πως η παρουσία τους, εκτός από συμβολική
του πραγματικά ένδοξου παρελθόντος του χωριού μας,
ήταν και μια υπόσχεση πως, αν ο μη γένοιτο χρειαστεί,
και πάλι οι λεβέντες άντρες του χωριού
θα προτάξουν τα στήθη τους
για να προστατέψουν τις γυναίκες, τα παιδιά τους
κι όλους τους χωριανούς τους,
Σόνια Ευθυμιάδου