Όταν στο μαγευτικό φυσικό σκηνικό που στήνει η λίμνη Ορεστιάδα, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ίδρυε στα μέσα του 6ου αιώνα μ.Χ., στα ερείπια του αρχαίου Κελέτρου, την πόλη της Καστοριάς, η φαντασία του ήταν αδύνατο να συλλάβει την εξέλιξη της πόλης αλλά και την εμπλοκή της με τον χριστιανικό κόσμο και την Ιστορία της Ελλάδας και όχι μόνο.

Έκτοτε, η γεωγραφική θέση της πόλης, μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο πολιτικό και στρατιωτικό περιβάλλον, αλλά και η δυναμική της σχέση με τα σημαντικότερα κέντρα της αυτοκρατορίας (Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα) και τη μεγάλη βαλκανική γειτονιά, την «απογειώνει» οικονομικά και πνευματικά. Αυτή η ανάπτυξη αποτυπώνεται και στη διάδραση της πόλης με την Ορθοδοξία, γεγονός που την καθιστά ιδεώδες πεδίο για τις ημέρες κατάνυξης που ακολουθούν.

Την ίδια στιγμή, οι ξεχωριστές φυσικές ομορφιές της περιοχής και οι ιδιαίτερες εικόνες που παράγει το θέαμα μιας πολιτείας χτισμένης αμφιθεατρικά σε μια μικρή χερσόνησο, ανάμεσα σε δέντρα, πουλιά, νερό και ζηλευτά αρχοντικά, την μετατρέπουν σε top προορισμό για κάθε εποχή του χρόνου και για το Πάσχα. Ακολουθούν οι εμπειρίες που αξίζει να ζήσετε αν βρεθείτε εκεί την Μεγάλη Εβδομάδα.

Η λίμνη

Σήμα κατατεθέν της Καστοριάς αποτελεί αναντίρρητα η ξακουστή λίμνη της, που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη. Η λίμνη αποτελεί πραγματικό κόσμημα, με την έκτασή της να καλύπτει 28 τετ. χλμ., το βάθος της να φτάνει τα 10 μ., ενώ η ακτογραμμή της να αγγίζει τα 30 χλμ.

Η θέα της λίμνης είναι εκπληκτική, ειδικά από τον λόφο του Άη Θανάση, με τους ορεινούς όγκους που την περιβάλλουν -Βίτσι και Γράμμος- να καθρεφτίζονται στα καθαρά νερά της. Χαρακτηρισμένη ως «Μνημείο Φυσικού Κάλλους», η λίμνη αποτελεί σημαντικό υγρότοπο -συμπεριλαμβάνεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας «Natura 2000»- αφού στα νερά της βρίσκουν καταφύγιο εκατοντάδες είδη πουλιών, όπως αργυροπελεκάνοι, σταχτόχηνες, λαγγόνες, κύκνοι, ερωδιοί, κορμοράνοι κ.α., ενώ θεωρείται η δεύτερη πλουσιότερη λίμνη σε αλιεύματα στη χώρα (γριβάδια, τούρνες, γουλιανοί, πέρκες κ.α.).

Την λίμνη, μπορείτε να την απολαύσετε είτε με τα πόδια, είτε με το ποδήλατο, ακολουθώντας τον παραλίμνιο δρόμο περιμετρικά της χερσονήσου -που οι ντόπιοι αποκαλούν «γυρολιμνιά». Στην πορεία σας, θα δείτε δεμένες παραδοσιακές βάρκες, αλλά και ψαράδες να ρίχνουν στ’ ανοιχτά τα δίχτυα τους, όσο γύρω σας πετάνε διαρκώς πουλιά.

Καλντερίμια και Αποζάρι

Η Καστοριά σημαίνει, μεταξύ άλλων, εμβληματικά αρχοντικά και παιχνίδι αρχιτεκτονικό με τον μικρόκοσμο της πέτρας, όπως δηλώνει και η αριστοκρατική γειτονιά της Καστοριάς, το Απόζαρι. Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γευτούν βαλκανικό χρώμα, μέσα από τις λιθοδομές, τα σαχνισιά και τους ξύλινους ορόφους που κυριαρχούν, όπως στην χαρακτηριστική περίπτωση του αρχοντικού Τσιατσιαπά, του μεγαλύτερου σωζόμενου οικήματος, που φτιάχτηκε τον 18ο αιώνα.

Στην νότια πλευρά της πόλης, πάλι, στο φημισμένο Ντολτσό, την αρχοντική γειτονιά που δεσπόζει στη νότια πλευρά της πόλης, ο επισκέπτης έχει την αίσθηση ότι ταξιδεύει πίσω στο χρόνο περπατώντας στα καλντερίμια ανάμεσα στα παλιά μακεδονίτικα αρχοντικά -με τα ξύλινα χαγιάτια και τα πολύχρωμα βιτρό. Πολλά παλιά αρχοντικά έχουν αναπαλαιωθεί και λειτουργούν ως μουσεία, όπως των «Αφών Εμμανουήλ» (Ενδυματολογικό Μουσείο), το «Νεράτζη Αϊβάζη» (Λαογραφικό Μουσείο) και η οικία του Μακεδονομάχου Αναστασίου Πηχιών (Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα).

Παράλληλα, ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα γραφικά καλντερίμια της πόλης, το Σπήλαιο του Δράκου, τον Νεολιθικό Λιμναίο Οικισμό, το Ενυδρείο, ενώ μπορεί να κάνει και τον περίπλου της χερσονήσου της πόλης με το τουριστικό σκάφος.

Αύρα θρησκευτικής κατάνυξης

Με βάση τα προαναφερθέντα, η Καστοριά, με τις βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησιές, τα μακεδονίτικα αρχοντικά με τα καλντερίμια και την πανέμορφη λίμνη με τα αιωνόβια πλατάνια, αποτελεί έναν ιδανικό προορισμό και για τις ημέρες του Πάσχα. Εδώ, θα βρείτε ναούς ξεχωριστούς για την ομορφιά τους και ένα περιβάλλον τέτοιο που έχει διαμορφωθεί καταλλήλως για την υποδοχή του πνεύματος των ημερών. Συνολικά, σε 70 και πλέον υπολογίζονται οι εκκλησίες της πόλης, γεγονός που φτιάχνει πολλές ενδιαφέρουσες διαδρομές γύρω από αυτό το -αν μη τι άλλο- εντυπωσιακό δεδομένο.

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων του 10ου αιώνα δεν είναι μόνο γνωστός για την αγιογράφησή του αλλά και το μαρμάρινο τέμπλο του, ενώ, στην ίδια γειτονιά εδρεύει και ο ναός του Αγίου Στεφάνου. Παράλληλα, στην «καρδιά» της χερσονήσου του Σταυρού, ο τρίκογχος ναός της Παναγίας Κουμπελίδικης (1020) είναι από τα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία στον μακεδονικό χώρο, ενώ το Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς μεταφέρει κι αυτό τον επισκέπτη πίσω στον χρόνο.

Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, πραγματοποιούνται δράσεις και αναβίωση τοπικών εθίμων, όπως μουσική συναυλία με ύμνους και ψαλμωδίες από χορωδίες βυζαντινής μουσικής, παιδικά εργαστήρια, θεματικές ξεναγήσεις, ενώ θα είναι επισκέψιμες για το κοινό τέσσερις βυζαντινές εκκλησίες από τον 9ο έως το 12ο αιώνα, όπου θα γίνει και υποδοχή εικόνας, μεγάλης πολιτιστικής αξίας, η οποία θα παραμείνει σε ναό για προσκύνηση.

Κορυφαία στιγμή αποτελεί η συνάντηση των επιταφίων της Μητρόπολης και του Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου στην πλατεία Ομονοίας με πλήθος κόσμου να ακολουθεί την περιφορά τους. Ιδιαίτερο τοπικό έθιμο είναι η «Ροδάνη» που στήνεται από Μεγάλη Πέμπτη στην πλατεία Απόζαρι, η οποία είναι οκταθέσια ξύλινη κούνια λαϊκής κατασκευής και τέχνης που έχει τη μορφή μύλου στηριγμένη σε πασσάλους και γυρίζει σαν ρόδα, διασκεδάζοντας μικρούς και μεγάλους.

Όσο για την Ανάσταση, αξίζει να την ζήσετε πέριξ της λίμνης, εκεί όπου τα πυροτεχνήματα σκάνε στον ουρανό και το αντικαθρέφτισμά τους δημιουργεί μια πανέμορφη εικόνα περάσματος στην Λαμπρή και τις παραδόσεις της Κυριακής του Πάσχα.

Τα Κορέστεια και οι γεύσεις

Ο επισκέπτης της Καστοριάς μπορεί να ανοίξει το βήμα του με κατεύθυνση τα εγκαταλελειμμένα «κόκκινα χωριά», τα Κορέστεια. Γάβρος, Μαυρόκαμπος, Χάλαρα, Κρανιώνα και κάποια ακόμη, στην ήσυχη κοιλάδα του Λαδοπόταμου, αποτελούν τόπους που συνθέτουν ένα «κινηματογραφικό σκηνικό».

Σπίτια από πλίνθους, κοκκινόχωμα και άχυρο αλλά και αρχοντικά με κομψό διάκοσμο, περιβαλλόμενα από δάση οξιάς, θα βρείτε στα συγκεκριμένα χωριά, σε μια άκρως ενδιαφέρουσα διαδρομή γαλήνης, περισυλλογής και επαφής με τη φύση.

Όσον αφορά την τοπική γαστρονομία, η Καστοριά έχει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα να πει στους επισκέπτες της. Ξεχωρίζουν οι σαρμάδες με λάχανο τουρσί, «αρμιά» όπως το λένε οι ντόπιοι, οι κεφτέδες με μακάλο (σάλτσα με αλεύρι, ντομάτα και σκόρδο) και βέβαια γριβάδι, είτε ως σούπα «γκαρούφα» -το κεφάλι του ψαριού με μέρος από τον λαιμό και το χαβιάρι του- είτε στον φούρνο «γριβάδι ταβάς».

Δίπλα στον κόσμο του φαγητού, ξενοδοχεία και ξενώνες προσφέρουν επίσης διαμονή υψηλού επιπέδου, ενώ στα εμπορικά μαγαζιά, μπορεί να βρει κάποιος ντόπια παραδοσιακά προϊόντα της Καστοριάς.