(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Υπερηφάνεια
Τα χτυπήματα είναι απαραίτητα για την σωτηρία της ψυχής μας, γιατί αυτά λαμπικάρουν την ψυχή. Όσο χτυπάει κανείς τα ρούχα και τα τρίβει, τόσο καλύτερα καθαρίζουν· όπως και το οχταπόδι και η σουπιά με το πολύ χτύπημα μαλακώνουν καλύτερα, και καθαρίζουν οι μελάνες.
Αντίθετα τα κοσμικά χαϊδέματα των επαίνων πολύ βλάπτουν τις ψυχές που έχουν πνευματική βλάβη και εξοφλούν τους εναρέτους σ’ αυτήν την ζωή την μάταιη (με τους επαίνους), όταν δεν κρύβωνται οι αρετές.
Οι έπαινοι θα πρέπη να είναι λιγότεροι από τις αρετές μας, για να κλίνη η πνευματική ζυγαριά προς τους δικαίους την ημέρα της Κρίσεως, για να ιδούμε πρόσωπο Θεού.
Αλίμονό μας, όταν μας διαφημίζουν για καλά καρπούζια, ενώ μέσα είμαστε κολοκύθια! (Αλίμονό σου, ταλαίπωρε Παΐσιε!)
‘Αλίμονο και τρις αλίμονο, όταν δεν προσέχη καινείς και δίνη στους άλλους την εντύπωση ότι είναι Άγιος, γιατί τότε είναι που αδικεί τον εαυτό του αιώνια, διότι κανείς δεν θα εύχεται, όταν πεθάνη, για την ανάπαυση της ψυχής του ενώ θα έχη ανάγκη – αλλά θα τον μακαρίζουν όλοι. (Δυστυχώς, δεν πρόσεξα ούτε σ’ αυτό και εγκλημάτησα στην ψυχή μου· εύχεσθε να την αναπαύση ο Καλός Θεός).
Η κοσμική ανάπαυση και η ανάπαυση στον λογισμό μας ποτέ δεν φέρνουν ανάπαυση στην ψυχή ούτε στην παρούσα ζωή, γιατί λείπει η θεία παρηγοριά, ου- τε στην μέλλουσα ανάπαυση οδηγούν, αλλά αρχίζουν να βασανίζουν από εδώ και συνεχίζουν στην αιώνιο βάσανο, την ανυπόφορη.
Εκείνος που πληγώνεται, γιατί ξέπεσε στα μάτια των ανθρώπων με τις απροσεξίες του, και δεν πληγώνεται, γιατί πλήγωσε τον Χριστό, συνέχεια θα είναι πληγωμένος και απαρηγόρητος και θα πέφτη συνέχεια, μέχρι να αλλάξη τυπικό, να ταπεινωθή, και τότε μόνο θα σωθή από τα εδώ πεσίματα και από το αιώνιο που τον περιμένει.
Όποιος χαίρεται, όταν καμαρώνεται από τους ανθρώπου, κοροϊδεύεται από τους δαίμονες.
Στον κενόδοξο ποτέ δεν βρίσκει κανείς πνευματικούς καρπούς, και εάν βρη λίγους, και αυτοί θα είναι κούφιοι· ενώ ο ταπεινός, για να έχη την πνευματική φτώχεια, έχει πνευματικό πλούτο.
Οι κοσμικοί άνθρωποι που τρέφονται σωματικά με πλούσια φαγητά, και ψυχικά με επαινετικά λόγια, μένουν νηστικοί και άδειοι πνευματικά· και οι θρόνοι και οι εξουσίες που επιδιώκουν, θα μείνουν στον μάταιο κόσμο, και αυτοί θα μείνουν μόνο με τα όνειρά τους που θα τους βασανίζουν περισσότερο στην άλλη ζωή, γιατί έγιναν αιτία να στερηθούν τα ουράνια αγαθά.
Ενώ εκείνοι που αγωνίστηκαν πνευματικά και προτίμησαν το ταπεινό φαγητό και το ταπεινό σκαμνί (αντί θρόνους) και κάθιζαν τον εαυτό τους στο σκαμνί – τον δίκαζαν οι ίδιοι –, απαλλάσσονται από την δίκη του Δικαίου Κριτού την ημέρα της Κρίσεως και κληρονομούν τον Παράδεισο σαν φιλότιμα παιδιά του Θεού.
Όταν ζητάμε να δικαιωθούμε σ’ αυτήν την ζωή και αποφεύγουμε την επίπληξη, αυτό φανερώνει ότι έχουμε ολοζώντανο ακόμη το κοσμικό φρόνημα μέσα μας, και εκείνη η λύπη τότε δεν έχει καθόλου μετάνοια αλλά ανθρωπαρέσκεια, η οποία δηλητηριάζει την ψυχή και το σώμα με την χολή που στάζει.
Όποιος κλαίει φιλότιμα, γιατί πλήγωσε τον Χριστό με τις αμαρτίες του, δέχεται αμέσως την θεία παρηγοριά, ανάλογα με την ποσότητα της λύπης του.
Η φιλότιμη και ευαίσθητη ψυχή, μέχρι να δυναμώση πνευματικά, δεν ωφελείται από την λεπτολόγηση των σφαλμάτων της, γιατί ο πονηρός την πολεμάει τότε με την υπερευαισθησία, για να της δημιουργήση άγχος. Ο πονηρός δεν πάει κόντρα αλλά με τα νερά μας. Προσπαθεί δηλαδή να αυξήση τα κλάματα και την στενοχώρια, για να θλίψη την ψυχή και να την πνίξη με το άγχος.
Οι γυναίκες φυσικά περισσότερο πολεμούνται από την υπερευαισθησία που δημιουργεί ο πονηρός, επειδή δεν βοηθιούνται ούτε από την πολλή καρδιά τους, αλλά ούτε και από την λιγότερη λογική που έχουν από τους άνδρες (οι οποίοι έχουν περισσότερη λογική και ανδρισμό και λιγότερη καρδιά).
Εάν τύχη όμως καμιά γυναίκα με τροχισμένο το λίγο μυαλό της στην πονηριά και έχη στην φύση της περισσότερη κακία και λιγότερη αγάπη και αυτά τα θεωρήση για ανδρισμό και υπερηφανεύεται, τότε Θεός φυλάξοι! – μπορεί να περάση και τον Πάπα στο Αλάθητο και τον Μουσολίνι στην βαρβαρότητα.
Μεγαλύτερος εχθρός και από τον διάβολο είναι η κακία με την υπερηφάνεια, διότι δεν φτάνει που μουρνταρεύουν τις αρετές και τις κάνουν πια άχρηστες, αλλά κουράζουν και το σώμα, κολάζουν και την ψυχή.
Όπως μια τρυπούλα στην κονσέρβα είναι σε θέση να την βρωμίση, γιατί παίρνει αέρα, έτσι και ένας υπερήφανος μόνο λογισμός εάν περάση στο κεφάλι μας, παίρνει τότε αέρα, και αχρηστεύονται οι αρετές μας.
Ο εγωισμός τις περισσότερες φορές μας κάνει τις μεγαλύτερες πνευματικές ζημίες, γιατί ο εγωισμός είναι το πιο ζωηρό και ανάποδο παιδί της υπερηφανείας.
Εάν φυσικά δεν θα υπήρχε αυτό το «εγώ», και οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μόνο το «εσύ, αυτός, εκείνος», θα υπήρχε η ταπείνωση και η αγάπη και η ευλογία του Θεού στον κόσμο, και οι άνθρωποι τότε θα ζούσαν παραδεισένια και επί της γης. Ο Καλός Θεός ας δώση αυτή την ευλογία στα πλάσματά Του. Αμήν.
Απόσπασμα από το βιβλίο Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, «Επιστολές» έκδοση Ιερού Ησυχαστηρίου «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος«, Σουρωτή Θεσσαλονίκης.