Η επικινδυνότητα για κάποιον που κολυμπά όταν ένας κεραυνός πέφτει στη θάλασσα είναι απαράδεκτη. Ποια προληπτικά μέτρα πρέπει να λαμβάνονται;
Πρέπει να αντιδρούμε άμεσα σε κάθε ενδεχόμενο κεραυνού που χτυπά τη θάλασσα. Οι κεραυνοί, που συνοδεύουν τις καταιγίδες, αποτελούν έναν σοβαρό κίνδυνο, ακόμα και σε περιοχές που δεν επηρεάζονται από έντονη βροχόπτωση. Σύμφωνα με το μετεωρολογικό σημείωμα, οι κεραυνοί μπορεί να παρουσιαστούν ακόμα και σε αποστάσεις έως και 15 χιλιόμετρα μακριά από το επίκεντρο της βροχής.
Κεραυνοί: Προστατευτείτε από τον αόρατο κίνδυνο
Εάν ακούτε βροντές, αυτό υποδηλώνει ότι βρίσκεστε σε περιοχή που είναι επικίνδυνα κοντά στο σημείο όπου μπορεί να πέσει κεραυνός. Οι κεραυνοί είναι ιδιαίτερα θανατηφόροι, με περίπου το 20% των θυμάτων να καταλήγουν, ενώ το 70% των επιζώντων αντιμετωπίζει σοβαρά μακροχρόνια προβλήματα υγείας.
Αν βρίσκεστε σε αυτοκίνητο, σταματήστε σε ασφαλή θέση, μακριά από δέντρα και ανάψτε τα φώτα στάσης. Κλείστε τα παράθυρα και αποφύγετε την επαφή με τα μεταλλικά μέρη του αυτοκινήτου, καθώς αυτό προστατεύει από τον κεραυνό.
Αν βρίσκεστε εσωτερικό χώρο, απομακρυνθείτε από παράθυρα, πόρτες, και οποιοδήποτε μεταλλικό αντικείμενο, καθώς και από σώματα καλοριφέρ και σωληνώσεων.
Τέλος, αποφύγετε τη χρήση ηλεκτρικών συσκευών κατά τη διάρκεια της καταιγίδας και μείνετε μακριά από τηλεοράσεις, μπανιέρες και νιπτήρες.
Κεραυνοί και θάλασσα: Ο επικίνδυνος συνδυασμός
Οι κεραυνοί στη θάλασσα αποτελούν έναν εξαιρετικά σοβαρό κίνδυνο, καθώς η πιθανότητα να πέσει κεραυνός στο νερό είναι σημαντικά μικρότερη σε σχέση με τους κεραυνούς που πέφτουν στην ξηρά. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, η πλειοψηφία των καταιγίδων με κεραυνούς συμβαίνει σε περιοχές εκτός Ελλάδος, κατά μήκος των παραλλήλων γεωγραφικού πλάτους 30 βορείου και νότιου.
Το καλοκαίρι στην Ελλάδα, οι καταιγίδες με κεραυνούς είναι ελάχιστες, με τις περισσότερες να επικεντρώνονται στους κόλπους της Βόρειας Ελλάδας, όπου επικρατούν συχνότερα τα καλοκαιρινά μπουρίνια.
Στο παρακάτω βίντεο παρουσιάζεται η στιγμή που ένας κεραυνός χτυπά έναν ψαρά, ο οποίος φορά αδιάβροχο με κουκούλα. Το αδιάβροχο αποτελεί ένα μέσο προστασίας, καθώς κατευθύνει τον κεραυνό να περάσει έξω από το σώμα του ψαρά.
Κεραυνοί στη θάλασσα: Ο κρυφός κίνδυνος
Σύμφωνα με τον Θοδωρή Κολυδά, όταν ένας κεραυνός χτυπήσει την επιφάνεια της θάλασσας, η υψηλή ηλεκτρική τάση του κεραυνού διαχέεται ομοιόμορφα, δημιουργώντας διαφορά τάσης στο νερό. Το ρεύμα μπορεί να περάσει μέσω του σώματος ενός ατόμου που κολυμπά ή επιπλέει στην επιφάνεια, με παρόμοιες επιπτώσεις όπως στην ξηρά, εντός ακτίνας από 50 έως 100 μέτρα από το σημείο της πτώσης του κεραυνού. Η ηλεκτρική τάση ενός κεραυνού φτάνει τα 300 εκατομμύρια βολτ.
Αυτά τα γεγονότα αποτελούν ιδιαίτερα επικίνδυνα νέα για όσους αναπαυόμενουν στο νερό ή κολυμπούν στην επιφάνειά του, δεδομένου ότι το νερό είναι ένας αποτελεσματικός αγωγός ηλεκτρισμού. Τα ψάρια, τα οποία βρίσκονται σε μεγαλύτερο βάθος, παρουσιάζουν μεγαλύτερη προστασία σε σχέση με τους ανθρώπους.
Κεραυνοί στη Θάλασσα: Κίνδυνοι και Μέτρα Προστασίας
Επιπλέον, η επαφή ενός κεραυνού με την επιφάνεια της θάλασσας προκαλεί ένα φαινόμενο γνωστό ως “εξάτμιση”. Η υψηλή θερμοκρασία του κεραυνού (περίπου 30.000 βαθμοί Κελσίου) οδηγεί στην άμεση εξάτμιση μεγάλου όγκου νερού, προκαλώντας έκρηξη και δημιουργώντας ένα πιεστικό κύμα που μπορεί να μεταφερθεί αρκετά μέτρα μακριά. Οι συνέπειες μπορούν να κυμανθούν από την απλή θραύση των τυμπάνων μέχρι τη χειρότερη περίπτωση της ρήξης πνευμόνων, εμβολής αέρος ή απώλειας αισθήσεων.
Σε περίπτωση λοιπόν που απολαμβάνετε αμέριμνα το μπάνιο σας και αισθάνεστε ξαφνικά ότι μια ισχυρή καταιγίδα πλησιάζει προς την περιοχή σας, υπάρχουν δύο επιλογές για να προστατευτείτε:
Πρώτον, μπορείτε να απομακρυνθείτε γρήγορα προς τη στεριά και να εντοπίσετε ένα ασφαλές καταφύγιο μέχρι να περάσει η καταιγίδα. Δεύτερον, μπορείτε να κολυμπήσετε σε μεγαλύτερο βάθος.
Κεραυνοί στη Θάλασσα: Κίνδυνοι και Προστασία
Σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία των ΗΠΑ, η ηλεκτρική τάση ενός κεραυνού φτάνει τα 300 εκατομμύρια βολτ, μια τιμή που είναι αρκετά υψηλή για να είναι θανατηφόρα, καθώς η εκκένωση της ηλεκτρικής ενέργειας διασκορπίζεται οριζοντίως στο νερό και όχι κάθετα. Αυτή η πληροφορία αποτελεί ανησυχητικά νέα για όσους βρίσκονται στη θάλασσα ή κολυμπούν στην επιφάνειά της, καθώς το νερό είναι ένας αποτελεσματικός αγωγός ηλεκτρισμού.
Τα ψάρια, τα οποία κινούνται σε βαθύτερα νερά, είναι περισσότερο προστατευμένα από την ηλεκτρική ενέργεια του κεραυνού σε σύγκριση με τους ανθρώπους που κινούνται κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας.
«Σε περίπτωση που είστε στη θάλασσα μπορεί πολύ εύκολα να γίνεται «στόχος» μίας αστραπής» αναφέρει ένας μετεωρολόγος από το Πανεπιστήμιο του Reading. Σύμφωνα με έρευνες που διεξήγαγε η NASA, επιβεβαιώνεται ότι η πιθανότητα ενός κεραυνού να χτυπήσει τη Γη είναι πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να χτυπήσει στη θάλασσα. Ωστόσο, είναι πάντα σοφό να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία μας κατά τη διάρκεια καταιγίδας. Ειδικοί επισημαίνουν ότι οι κίνδυνοι ποικίλλουν ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και την εποχή.
Η απόφαση να κάνουμε βουτιά κατά τη διάρκεια καταιγίδας δεν πρέπει ποτέ να λαμβάνεται, ειδικά όταν βρισκόμαστε σε ανοιχτή θάλασσα χωρίς κάποια υποστήριξη όπως υψώματα ή δένδρα στη γύρω περιοχή. Αν καταλήξουμε απροσδόκητα στο νερό και παρατηρήσουμε κεραυνούς να πέφτουν κοντά σε εμάς ενώ βρισκόμαστε σε μεγάλο βάθος, η ηλεκτρική ενέργεια τους απορροφάται από τη μάζα του νερού, προσφέροντάς μας ασφάλεια. Ωστόσο, στην επιφάνεια του νερού, τα μέταλλα που ενδεχομένως κουβαλάμε μαζί μας, όπως φιάλες κ.λπ., λειτουργούν σαν μαγνήτες, αυξάνοντας τον κίνδυνο επαφής με την ηλεκτρική ενέργεια του κεραυνού.
Σε περίπτωση που βρεθούμε αντιμέτωποι με καταιγίδα, η ακόλουθη διαδικασία προστασίας είναι απαραίτητη:
1. Κατ’ αρχήν, παραμένουμε σε βάθος μεγαλύτερο των 10 μέτρων.
2. Επιστρέφουμε υποβρύχια στο σημείο εξόδου όσο πλησιάζουμε το δυνατόν περισσότερο.
3. Αποτίθεμε όλον τον μεταλλικό εξοπλισμό στον βυθό.
4. Αναδυόμαστε στην επιφάνεια και κολυμπάμε χωρίς να υψώνουμε τα χέρια, διότι λειτουργούν ως αντέρες.
5. Αναζητούμε ασφαλές καταφύγιο μέχρι να περάσει η καταιγίδα. Το αυτοκίνητο αποτελεί τον πιο ασφαλή χώρο (Καταφυγή Faraday).
6. Μετά την πέραση της καταιγίδας και ύστερα από ασφαλές εκπαίδευση, αναζητούμε και ανακτούμε τον εξοπλισμό μας.
Σε περίπτωση που κάποιο άτομο υποστεί κεραυνοβολή, ακολουθήστε τα εξής βήματα για να προσφέρετε βοήθεια:
1. Ειδοποιήστε τον έκτακτο αριθμό 166 και αναφέρετε ότι υπάρχει θύμα πτώσης κεραυνού κοντά σας. Να έχετε υπόψη ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να πλησιάσετε το θύμα.
2. Αν το θύμα δεν αναπνέει, εφαρμόστε τεχνικές ανανέωσης της αναπνοής. Αν η καρδιά του έχει σταματήσει να χτυπά, και εφόσον έχετε την κατάλληλη εκπαίδευση, εφαρμόστε καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση. Τα άτομα που έχουν υποστεί κεραυνοβολή δεν μεταφέρουν ηλεκτρικό φορτίο, άρα μπορείτε να τους πλησιάσετε και να παρέχετε βοήθεια χωρίς κίνδυνο.
3. Αν η καταιγίδα συνεχίζεται, μεταφέρετε το θύμα στο πλησιέστερο ασφαλές καταφύγιο.
4. Μόλις μεταφέρετε το άτομο στο καταφύγιο, καλέστε αμέσως ασθενοφόρο ή άλλη κατάλληλη βοήθεια.
Αυτές οι ενέργειες είναι κρίσιμες για την αντιμετώπιση του θύματος και για τη διασφάλιση της ασφάλειάς του μετά από μια τέτοια σοβαρή κατάσταση.
Κίνδυνοι και Οφέλη των Κεραυνών στην Ατμόσφαιρα
Οι κεραυνοί αποτελούν φαινόμενα που συμβαίνουν σε μεγάλη κλίμακα στην ατμόσφαιρα μας. Κάθε δευτερόλεπτο, περίπου 100 κεραυνοί πέφτουν σε διάφορα σημεία της Γης. Αυτοί οι ηλεκτρικοί εκρούσεις προκαλούνται όταν μεγάλα ηλεκτρικά φορτία μετακινούνται από τα σύννεφα προς το έδαφος ή από ένα σύννεφο σε άλλο. Ενώ οι κεραυνοί είναι ωφέλιμοι για το περιβάλλον καθώς εμπλουτίζουν το έδαφος με άζωτο από τον ατμοσφαιρικό αέρα, ταυτόχρονα μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές καταστροφές.
Οι κεραυνοί μπορούν να εκδηλώσουν φωτιά σε δάση, να προκαλέσουν σοβαρή ζημιά σε ηλεκτρικές γραμμές και να καταστρέψουν ανεπτυγμένες εγκαταστάσεις. Η πιθανότητα κεραυνού να πλήξει άνθρωπο είναι υψηλή και μπορεί να οδηγήσει σε θανάσιμες συνέπειες.
Οι διαστάσεις ενός κεραυνού φθάνουν μέχρι αρκετά χιλιόμετρα, ενώ ο ισχυρός σπινθήρας του έχει μικρό πλάτος, το οποίο φτάνει μέχρι μερικές δεκάδες εκατοστά. Η διάρκεια της εκκένωσης είναι εξαιρετικά μικρή, λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο, αλλά η θερμοκρασία που αναπτύσσεται κατά τη διαδικασία φτάνει τους 10.000 βαθμούς Κελσίου. Αυτό δημιουργεί έντονο ιονισμό των αερίων στον αέρα, που εκπέμπουν φως κατά τη διάρκεια της αστραπής, ενώ η έκρηξη και η θερμοκρασία προκαλούν την ακούστηκε την βροντή.
Οι κεραυνοί είναι φαινόμενα που συνήθως συνοδεύουν καταιγίδες, αποτελώντας παράλληλα πηγή κινδύνου για τους ανθρώπους και το περιβάλλον.
Προσοχή Ακόμα και σε Απόσταση
Η παρουσία κεραυνών μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και σε απόσταση έως 15 χιλιομέτρων από το σημείο όπου είναι πιο έντονη η βροχόπτωση. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος κεραυνού ακόμα και σε περιοχές όπου είτε δεν βρέχει καθόλου είτε η βροχή είναι ασθενής.
Η ακρόαση των βροντών υποδηλώνει ότι βρίσκεστε σε απόσταση από τον κεραυνό που είναι αρκετά κοντά ώστε να απειλείται η ασφάλειά σας.
Όταν βρίσκεστε σε περιοχή με καταιγίδα, παρατηρείτε τον ουρανό για αστραπές που αναδύονται στον ορίζοντα και αμέσως ακούτε τους ισχυρούς κρότους του κεραυνού.
Το φαινόμενο ξεκινά με την αστραπή, μια μεγάλη λάμψη που διασχίζει τον ουρανό, ακολουθούμενη από τη βροντή, δηλαδή ένα σερί από συνεχόμενους κρότους. Η διαδοχή της από την οπτική πλευρά προηγείται της ακουστικής λόγω της υψηλότερης ταχύτητας διάδοσης του φωτός σε σχέση με τον ήχο.
Για να υπολογίσετε την απόσταση ενός κεραυνού από την τρέχουσα θέση σας, μετρήστε το χρόνο από την εμφάνιση της αστραπής μέχρι την ακρόαση της βροντής σε δευτερόλεπτα και διαιρέστε αυτόν τον αριθμό με το τρία για να λάβετε την απόσταση σε χιλιόμετρα.
Σε περίπτωση προειδοποίησης για καταιγίδα:
– Βρείτε άμεσα ασφαλές καταφύγιο σε κτίριο ή αυτοκίνητο και κλείστε τα παράθυρα.
– Αποφύγετε περιοχές που μπορεί να πλημμυρίσουν από τη βροχή, όπως τα υπόγεια.
– Παρακολουθήστε συνεχώς τις πληροφορίες καιρού μέσω ραδιοφώνου ή τηλεόρασης.
– Παραμείνετε στο καταφύγιό σας μέχρι να επιβεβαιωθεί ότι η καταιγίδα έχει περάσει και δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος.
Κατά τη διάρκεια της καταιγίδας:
– Αποφύγετε να αγγίξετε τηλεφωνικές γραμμές ή μεταλλικούς σωλήνες που μεταφέρουν ηλεκτρικό ρεύμα.
– Μείνετε μακριά από μεταλλικά αντικείμενα.
– Αποσυνδέστε ηλεκτρικές συσκευές από τις πρίζες.
– Αποφύγετε τη χρήση του τηλεφώνου και των κινητών τηλεφώνων.
– Κλείστε το κλιματιστικό για να προστατευτεί από τυχόν ζημιές λόγω απροσδόκητων αλλαγών στην ηλεκτρική ισχύ.
– Αποφύγετε τα παράθυρα.
Σε περίπτωση που βρίσκεστε στο ύπαιθρο κατά τη διάρκεια καταιγίδας:
– Αν ακούσετε τον κεραυνό, είστε πολύ κοντά στην καταιγίδα και πρέπει να προχωρήσετε αμέσως σε ασφαλές μέρος.
– Μην καταφεύγετε κάτω από δέντρα και προσπαθήστε να βρείτε χαμηλά δέντρα για καταφύγιο.
– Προσπαθήστε να βρείτε χαμηλό ανοιχτό μέρος, μακριά από μεταλλικά αντικείμενα.
Όταν προγραμματίζετε εκδρομή στην εξοχή:
– Ενημερωθείτε για τις καιρικές συνθήκες καθώς και τα σχέδια για προστασία από κεραυνούς μαζί με τους συντρόφους σας.
– Να είστε προσεκτικοί για χαμηλά σύννεφα που πλησιάζουν προς την κατεύθυνση σας ή μεγαλώνουν γρήγορα.
– Εντοπίστε καταφύγια και οργανώστε το ταξίδι σας έτσι ώστε να μπορείτε να αντιδράσετε εγκαίρως κατά την επιστροφή σας.
– Να παρατηρείτε και να ακούτε για πιθανούς κεραυνούς.
Καθώς κάποιος προχωράει σε μία πεζοπορία, είναι σημαντικό να προσέχει το περιβάλλον του με προσοχή και επιμέλεια. Πρέπει να παρατηρεί προσεκτικά τα χαμηλά σύννεφα που πλησιάζουν ή εξελίσσονται γρήγορα προς την κατεύθυνσή του. Επίσης, είναι αναγκαίο να εντοπίζει καταφύγια κατά μήκος της διαδρομής του, που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει σε περίπτωση ανάγκης κατά την επιστροφή. Ο επιμελής πεζοπόρος θα παρακολουθεί επίσης προσεκτικά την περιοχή του για ενδείξεις κεραυνών, ενώ θα λαμβάνει αποφάσεις για την κατάλληλη στιγμή επιστροφής της ομάδας του.