Τα μάτια να είναι καθρέφτης της ψυχής για τους ρομαντικούς, για τους επιστήμονες πάλι είναι ένας αξιόπιστος καθρέφτης της υγείας.  Αγγειακά νοσήματα, αυτοάνοσες παθήσεις, αιματολογικές και μεταβολικές διαταραχές αποτελούν μερικά μόνο από τα προβλήματα υγείας που μπορεί να αποκαλύψει μια τυπική επίσκεψη στον οφθαλμίατρο. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας έπειτα, χαρακτηριστικά των ματιών θα καταδείξουν και την παρουσία νευροεκφυλιστικών παθήσεων όμως η νόσος Αλτσχάιμερ.

Όσο οι επιστημονικές εξελίξεις «τρέχουν», σημειώνει η Δρ Barbara Pierscionek, καθηγήτρια και Αντιπρύτανης του τμήματος Έρευνας και Καινοτομίας του βρετανικού Πανεπιστημίου Anglia Ruskin, θα ενισχύεται ο ρόλος των ματιών ως διαγνωστικό εργαλείο, κυρίως γιατί απαιτεί λιγότερο επεμβατικές μεθόδους για την εξέτασή του.

Σύμφωνα με τη Δρ Pierscionek εντούτοις, καθένας μπορεί να ελέγξει τα μάτια του και να αναζητήσει προειδοποιητικά σημάδια και ενδείξεις προβλημάτων υγείας όπως:

Αλλαγές στο μέγεθος της κόρης

Η κόρη θα συσταλεί στο φως και θα διασταλεί σε πιο σκοτεινά περιβάλλονται. Καθυστέρηση σε αυτές τις άμεσες φυσιολογικά αποκρίσεις ίσως σημαίνει την ύπαρξη παθολογικών καταστάσεων όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, επιπτώσεις από τη λήψη φαρμάκων ή τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Κόκκινα ή κίτρινα μάτια

Τα ερεθισμένα κατακόκκινα μάτια θα μαρτυρήσουν κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών ή κάποια μόλυνση που θα υποχωρήσει εντός λίγων ημερών. Αν επιμένουν, τότε συντρέχει ενδεχομένως μια σοβαρότερη λοίμωξη, ερεθισμός από τους φακούς επαφής ή φλεγμονή. Σε ακραία περίπτωση, τα κόκκινα μάτια θα οφείλονται στο γλαύκωμα.

Το κίτρινο χρώμα στον σκληρό χιτώνα των ματιών (λευκό τμήμα), είναι το πλέον προφανές σημάδι ίκτερου και ηπατοπάθειας με υπόβαθρο τη φλεγμονή του ήπατος (ηπατίτιδα), γενετικές ή αυτοάνοσες καταστάσεις, τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, λοίμωξη από ιούς ή παρουσία καρκινικών όγκων.

Κόκκινο σημάδι

Το υπόσφαγμα όπως ονομάζεται η υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία, αποτελεί ένα «αιμάτωμα στο μάτι» που οφείλεται στη διάρρηξη κάποιου μικρού αιμοφόρου αγγείου. Μοιάζει ανησυχητικό, θα υποχωρήσει όμως σε λίγες ημέρες τις περισσότερες φορές. Παρ’ όλα αυτά, ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη υπέρτασης, διαβήτη και διαταραχών της πήξης του αίματος ή προβλημάτων από λαμβανόμενες δόσεις ασπιρίνης.

Ένα λευκό ή γκρι δαχτυλίδι γύρω από τον κερατοειδή χιτώνα μπορεί να σημαίνει  υψηλή χοληστερόλη και αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας ή να είναι σημάδι αλκοολισμού. Λόγω του εντοπισμού του σε ηλικιωμένα άτομα, του δόθηκε η λατινική ονομασία arcus senilis που σημαίνει «γεροντικό τόξο».

Λιπαρό εξόγκωμα

Το στεάτιο και το πτερύγιο αποτελούν καλοήθεις εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον επιπεφυκότα που συνδέονται με τη μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο και τους χρόνιους ερεθισμούς. Το πρώτο αποτελεί ένα λευκοκιτρινωπό οζίδιο από εναποθέσεις λιπιδίων, πρωτεϊνών και ασβεστίου, ενώ το δεύτερο μια τριγωνική πτυχή από ινοαγγειακό ιστό. Η αντιμετώπιση του στεατίου μπορεί να περιλαμβάνει οφθαλμικές σταγόνες ή χειρουργείο, ενώ το πτερύχιο θα χρειαστεί επέμβαση αν πλησιάζει τον οπτικό άξονα.

Αν τα διογκωμένα μάτια δεν είναι συγγενές χαρακτηριστικό αλλά προέκυψαν στην πορεία της ζωής του ατόμου, το πιθανότερο είναι να οφείλονται σε διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, ενώ ένας μόνο διογκωμένος οφθαλμός μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμό, μόλυνση ή, σπανιότερα, όγκο.

Προβλήματα στα βλέφαρα

Αν τα βλέφαρά σας «πεταρίζουν», τότε σας ταλαιπωρούν μυοκυμίες των βλεφάρων όπως λέγεται η ακούσια κίνηση των ματιών, συσπάσεις που αποδίδονται συνήθως στο στρες, τη άνιση πρόσληψη θρεπτικών συστατικών ή την υπερκατανάλωση καφεΐνης.

Το χαλάζιο και η κριθή (κριθαράκι) από την άλλη είναι από τις συχνότερες φλεγμονώδεις παθήσεις των βλεφαρικών αδένων που χρήζουν επίσκεψης στον οφθαλμίατρο. Βασική διαφορά των δύο είναι ότι η κρίθη οφείλεται σε λοίμωξη του θύλακα της βλεφαρίδας ενώ το χαλάζιο απόκριση του οργανισμού σε «παγιδευμένες» σμηγματώδεις εκκρίσεις.