• Μέρες που είναι αξίζει να διηγηθούμε μια ιστορία…

-• Πίσω από τον μεγάλο ναό της Μητρόπολης στην Καστοριά υπάρχει ένας πολύ αρχαιότερος βυζαντινός, αυτός των Ταξιαρχών. Σε μια κτιστή κρύπτη στον νάρθηκα αυτού του πολύ μικρού και γραφικότατου ναΐσκου κοιμούνται αγκαλιασμένοι εδώ και μισό αιώνα ο Ρωμαίος και η Ιουλιέττα της Καστοριάς.

• Δηλαδή εν ζωή, ο ήρωας της Μακεδονίας Παύλος Μελάς και η πολυαγαπημένη του γυναίκα Ναταλία (Νάτα) Δραγούμη.

• Ο Μελάς είχε το φρόνημα, είχε την ζέση, είχε τον ηρωισμό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν διέθετε το τσαγανό και την σκληρότητα του Τσόντου Βάρδα, του αντικαταστάτη του στην αρχηγία των ένοπλων ελληνικών σωμάτων της Μακεδονίας.

• Ο Μελάς ήταν ένας αστός με πολύ εκλεπτυσμένα συναισθήματα, βαθιά ανθρώπινος και συμπονετικός, με μεγάλη δύναμη ψυχής που κατάφερε παρ’ όλες τις κακουχίες και τις περιστάσεις να παραμείνει βαθύτατα ουμανιστής κι ευαίσθητος μέσα του. Οποιος διαβάσει με προσοχή την αλληλογραφία του θα δει πως μέσα στα κείμενα του ξεχειλίζει η αγάπη για την γυναίκα και τα παιδιά του.

• Ο Παύλος είχε παντρευτεί από έρωτα. Εφυγε βέβαια για εκεί που τον καλούσε το καθήκον μα έφυγε με βαριά καρδιά. Του στοίχισε απίστευτα ο χωρισμός του από την αγαπημένη του σύντροφο.

• Όταν στις 13 Οκτωβρίου του 1904 έπεσε κάτω από σκοτεινές και ‘περίεργες’ συνθήκες (οι οποίες καλό θα είναι κάποια μέρα να ερευνηθούν με μεγαλύτερη προσοχή κι ακρίβεια) ξεκίνησε για αυτόν μια μεγάλη μεταθανάτια περιπέτεια.

• Ο καστοριανός λογοτέχνης Αργύρης Παπαδίσκος έχει γράψει ένα έξοχο θεατρικό έργο στο οποίο διαπραγματεύεται τις τέσσερεις(!!) ταφές του ήρωα.

• Οι οποίες στην πραγματικότητα είναι πέντε και (με κάποια μεγαλύτερη τυπικότητα) μπορούν να κατηγοριοποιηθούν και ως –συνολικά- έξη.

• Την νύχτα του θανάτου του ο σύντροφος του Πύρζας από φόβο μη τυχόν κι αναγνωριστεί το πτώμα τους από τους Τούρκους και δημιουργηθεί διπλωματικό θέμα με τον ελληνικό στρατό του οποίου ήταν αξιωματικός, του έκοψε την κεφαλή και την παρέδωσε στον Ντίνε που την μετέφερε και την έθαψε στο Πισοδέρι. Το σώμα του θάφτηκε επιτόπου στην Στάτιστα από μια γριά του χωριού.

• Κάποιες μέρες αργότερα ο Τούρκοι το ξέχωσαν και το μετέφεραν στην Καστοριά όπου -με χίλια παρακάλια- κατάφερε να τους το αποσπάσει ο Καραβαγγέλης και να το θάψει έξω από το ναίδριο των Ταξιαρχών.

• Τον επόμενο χρόνο η Νάτα δεν κρατήθηκε. Μεταμφιεσμένη σε μακεδόνισσα με το ψεύτικο όνομα Μαρία Ιωάννου ήρθε στην Καστοριά αποφασισμένη να μάθει από πρώτο χέρι τα καθέκαστα.

• Τις λίγες μέρες που έμεινε στην Καστοριά την φιλοξένησε ο Δεσπότης. Ο οποίος είχε έτσι την ευκαιρία να διαπιστώσει από κοντά τον γνήσιο σπαραγμό και την απίστευτη οδύνη της για τον αδικοχαμένο της άνδρα. Η Ναταλία ανήκε σε εκείνη την κατηγορία των γυναικών που αγαπούν με όλη τους την ψυχή μόνο μια φορά και δίνονται ολοκληρωτικά στο ταίρι τους.

• Σε ζωή και θάνατο. • Κάθε βράδυ επισκεπτόταν μαζί με τις αδελφές του Καραβαγγέλη τον τάφο του Παύλου και ξενυχτούσε εκεί στο προσκέφαλο του συζητώντας του μονόλογα έως την χαραυγή… • Οι Τούρκοι την απέλασαν. Μα αυτή, δυο χρόνια αργότερα, ξανάρθε.

• Ο Καραβαγγέλης έστειλε άνθρωπο να ξεθάψει το κεφάλι του Μελά από το Πισοδέρι και να το φέρει κι αυτό στην Καστοριά. Για θήκη παραχώρησε την ίδια του την μίτρα

. • Όταν αφίχθη η κεφαλή, η Νάτα, που βαθιά μέσα της έτρεφε την ελπίδα πως όλο και κάποιο λάθος θα είχε γίνει και ίσως το λείψανο εκεί μπροστά της να μην ήταν του ανδρός της, ζήτησε αποδείξεις και ταυτοποίηση. ‘Είχε δυο δόντια χρυσά ο άνδρας μου’ ειπε της αδελφής του Καραβαγγέλη.’ Για σύρε δες την κεφαλή κι έλα να μου πεις αν αυτά υπάρχουν’.

• Η γυναίκα πήγε και γύρισε μαζεμένη.

• Δεν είναι δύο τα χρυσά της ανέφερε. Υπάρχει μόνον ένα.

• Η Νάτα αναλύθηκε σε λυγμούς.

• Ηταν δοκιμασία. Επίτηδες είχε πει για δυο χρυσά δόντια γνωρίζοντας πολύ καλά πως ήταν μονάχα ένα. Σιγουρεύτηκε εκείνη την στιγμή πως ήτανε αληθινά ο Παύλος ο νεκρός και χάνοντας τις τελευταίες της ελπίδες αναλύθηκε σε λυγμούς.

• Το σώμα του ήρωα ξαναενώθηκε και θάφτηκε εμπρος από το άγιο βήμα του ναού, κάτω από τις μεγάλες πλάκες του δαπέδου.

• Το 1972 πέθανε σε βαθιά γεράματα κι η Νάτα.

• Ποτέ της δεν γύρισε να κοιτάξει άλλον άνδρα, ποτέ της δεν ξαναπαντρεύτηκε. Στην καρδιά της υπήρχε χώρος μόνο για τον αδικοχαμένο ένα. Κι αφού στερήθηκε από την μοίρα τον αγαπημένο της για όλη της την ζωή αποφάσισε να ξαναενωθεί μαζί του μετά θάνατο.

• Ζήτησε από την Ζωή, την κόρη της, να την θάψουν αγκαλιά με τον Παύλο στην Καστοριά.

• Θα μπορούσε να ζητήσει ανακομιδή των Λειψάνων του στην Αθήνα, θα μπορούσε να ταφεί κι η ίδια με τιμές στο Α’ νεκροταφείο αλλά προτίμησε αλλιώτικα.

• Προτίμησε να αφήσει τον ήρωα να κοιμάται στα χώματα για τα οποία πολέμησε και η ίδια να πάει να κοιμηθεί στο πλάι του.

• «Στο ναό των Ταξιαρχών λοιπόν βρίσκονται [σήμερα] αυτοί που διάβηκαν τον μέγα φόβο και σαν παιδιά που απόκαμαν να παίζουν το παιχνίδι της [νύχτας] κοιμούνται πια μαζί. Γιατί δεν είναι πιο μεγάλο φυλαχτό απ’ την αγάπη» γράφει στο βιβλίο του «ο μυς της καρδιάς ο Ηλίας Παπαμόσχος.

• Ο Παύλος και η Νάτα, που από μια άδικη μοίρα χωρισμένοι δεν κατάφεραν να ζήσουνε μαζί, κοιμούνται στον πιο γραφικό ναό της Καστοριάς, αγκαλιασμένοι πια στην αιωνιότητα. • Γιατί στ’ αλήθεια δεν υπάρχει πιο άρρηκτο κι άσπιλο υλικό από την αγάπη…