Οι φωτιές των Χριστουγέννων είναι ένα παλαιό έθιμο ξεχωριστό από τις την σειρά των άλλων εορταστικών φωτιών της σαρακοστής που παραμένει ζωντανό μέχρι τις μέρες μας και τελείται με μεγάλη κατάνυξη και ενθουσιώδεις προετοιμασίες σε πολλά χωριά της Καστοριάς και της Φλώρινας

Στην μεν Φλώρινα τα πιο ονομαστά δρώμενα λαμβάνουν χώρα στον παραλίμνιο Αγιο Παντελεήμονα, στον Αετό, στο Πεδινό και στο Βαρικό. Σε εμάς το έθιμο αυτό το τηρούν ακόμη τα χωριά του κάμπου του Αλιάκμονα αλλά και τα Κορέστεια. Κάθε 23 του Δεκέμβρη μεγάλες φωτιές ανάβουν στην Κολοκυνθού στην κάτω Μεσοποταμία, στο Καλοχώρι, την Πορειά, το Χιλιόδεντρο, το Κρανοχώρι, και τους Αμπελόκηπους. Ανάβουν επίσης στο Τοιχιό, στην Οξυά, στην Χαλάρα, στο Μακροχώρι, στον νέο οικισμό, στον Μαυρόκαμπο και τον Βέργα.

Μία εκδοχή θέλει το έθιμο αυτό να προέκυψε ως αναπαράσταση της φωτιάς που ανάψανε οι καλοί ποιμένες έξω από την φάτνη για να ζεστάνουν τον μικρό Χριστούλη…

Μια άλλη εκδοχή θέλει να προέρχεται από τα χρόνια του μεγάλου Κωνσταντίνου, όταν με το άναμμα των μεγάλων φρυκτωριών μεταδιδόταν από κορφή σε κορφή το χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Σωτήρα και ταξίδευε από από την μια Βυζαντινή επαρχία στην άλλη

. Όπως και νάχει, δεν υπάρχει τίποτε πιο ζωογόνο χαρούμενο και ενθαρρυντικό από το άναμμα και την θαλπωρή μιας μεγάλης υπαίθριας φωτιάς μέσα στην καρδιά του Χειμώνα. Με αυτή αφήνουμε πίσω μας το χειμερινό ηλιοστάσιο και την μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου και προχωράμε στο σταδιακό μεγάλωμα της μέρας.