Άγιος Φώτιος ο Μέγας
Προς τον εκλαμπρότατο και ενδοξότατο Μιχαήλ ηγεμόνα της Βουλγαρίας εκ Θεού αγαπημένο εν Κυρίω πνευματικό υιό
Επίλογος
Αυτά τα λίγα από πολλά, ω ευγενικό και γνήσιο γέννημα της πνευματικής μου κυοφορίας, σου αφιερώνω σαν θεία συμβόλαια και σαν αρχέτυπους πίνακες της αρετής.
Αν κυττάζης σ’ αυτούς, αν σχηματίζης και διαμορφώνης τον εαυτό σου κατά τα πρότυπά τους, δεν θα σου είναι δύσκολο ν’ αντιληφθής ποιες πράξεις βοηθούν ν’ ανθίση η ωραιότης στην ψυχή και ποιες πράξεις σαν σπίλος και ρυτίδες της δίνουν αισχρή και άσχημη όψι.
Αν απ’ αυτές απαλείψης τις δεύτερες κι εγγράψης τις πρώτες, θα επιδείξης τον εαυτό σου σαν πραγματικά έμψυχο και ωραιότατο άγαλμα θεοφιλούς διαγωγής, σαν γλυκύτατο θέαμα και διήγημα σε μένα και σε όλους τους ευσεβείς.
Γι’ αυτό, υψώνοντας τα χέρια μου στους ουρανούς και προτείνοντας σ’ αυτόν αντί ικεσίας την προς εσέ στοργή μου και τον πόνο και την αναφερομένη προς τον Θεό δόξα, επεύχομαι να γίνης εργάτης δόκιμος και πιστός φύλακας των ελπίδων και παραινέσεων.
Είθε να μου είσαι με παντός είδους κατορθώματα σπουδαίος και περίβλεπτος·
στη σύνεσι υπέροχος, στην μνήμη ασφαλής·
στους λόγους γλυκύς, στους τρόπους γλυκύτερος·
στις συναντήσεις ευχάριστος, στους μονίμους συντρόφους ευχαριστότερος·
άριστος στο να κρίνης το παρόν και να το οδηγήσης σε τάξι, οξύς στην πρόβλεψι του μέλλοντος, προσεκτικός στην προφύλαξι·
έτοιμος να εκτέλεσης μεγάλες πράξεις, ετοιμότερος να διασώσης τα επιτεύγματα·
δεινός στο να κρύπτης το συμφέρον, ανώτερος στο να διαφεύγης την προσοχή, δεινότερος στο να ξεσκεπάζης τους υβριστάς·
φοβερός στους εχθρούς, επιθυμητός στους υπηκόους, και στους δύο πάλι κοινός στο να είσαι σεβαστός και θαυμαστός·
ανώτερος των ηδονών, κατώτερος της σωφροσύνης·
κύριος της οργής, φίλος της πραότητας·
γρήγορος στη σύλληψι του δικαίου, αδέκαστος στην απονομή του·
σταθερός στη γνώμη, συνεπής στις υποσχέσεις·
γενναίος ενώπιον των φόβων, άτολμος σε κάθε παρανομία, απρόθυμος ν’ ανταλλάξης την ραθυμία με την καρτερία και τους καλούς κόπους·
πρόθυμος να ευεργετής, οκνηρός να τιμωρής· εραστής της φιλίας, πολέμιος της έχθρας· πηγή ελέους·
ανώτερος της υπεροψίας, κατώτερος της ταπεινοφροσύνης· περιφρονητής του πλούτου, βοηθός της πτώχειας·
εκτιμητής της αληθείας, ασυνθηκολόγητος με το ψεύδος·
αταπείνωτος όταν δεν επιτυγχάνης, ταπεινός όταν επιτυγχάνης·
αυτοκράτωρ της γλώσσας, φύλαξ της ακοής·
αδυσώπητος επιστάτης της αφής και των άλλων αισθήσεων, μη ενδοτικός σε κανένα πάθος, ασυγκίνητος στους ερεθισμούς των ορέξεων.
Με λίγα λόγια, είθε να μου γίνης όχι μόνο υπογραμμός και υπόδειγμα κάθε αρετής και ευσεβείας στους υπηκόους σου, αλλά και καλή και μεγάλη παραίνεσις, που επιτελεί καλά και μεγάλα έργα, για όλο το μετά από σένα γένος του ανθρώπου.
Για όλα αυτά μάλιστα θα σου παρασχεθή και η ανέκφραστη και αΐδια βασιλεία ως κληρονομία αναφαίρετη, ως κατοικία παντοτινή, ως υπερφυής και θεία τροφή και απόλαυσις, που είναι αδιάκοπη.
Η «Επιστολή προς Βούλγαρον Ηγεμόνα» του αγίου Φωτίου του Μεγάλου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εποπτεία» τον Φεβρουάριο του 1992. Εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις Παναγιώτης Κ. Χρήστου. Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα Myriobiblos Βιβλιοθήκη: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/fotios_epistoli.html