• Κανείς δεν γνωρίζει το πότε και το πως ‘κτίστηκε’ το πρώτο καστοριανό καράβι. Αυτή η μοναδικού σχήματος βάρκα που τόσο αμετάκλητα διασυνδέθηκε με την λίμνη μας και δεν απαντάται σε καμία άλλη λίμνη της Μακεδονίας, της χώρας αλλά και της υφηλίου ολόκληρης.
• Το καστοριανό καράβι σηματοδοτεί και χαρακτηρίζει την Ορεστιάδα και η Ορεστιάδα το καράβι.
• Ηταν τόσο πετυχημένο και λειτουργικό το σχήμα του, ώστε ελάχιστες διορθώσεις αυτό επιδέχτηκε δια μέσου των αιώνων, τις περισσότερες από αυτές κατά τα πρόσφατα σχετικά χρόνια της τεχνολογικής προόδου, όταν χρειάστηκε να προστεθεί σε αυτό μια εξωλέμβιος στην πρύμνη του. Κατά τα άλλα έμεινε πανομοιότυπο με τις παλαιότερες φόρμες- έτσι τουλάχιστον όπως αυτές διαφαίνονται στις πιο αρχαίες από τις φωτογραφίσεις του.
• Αυτό λοιπόν το καράβι, το σύμβολο μιας λίμνης, μιας πόλης και μιας εποχής, τείνει πια να εκλείψει.
• Χαθήκανε οι επαγγελματίες ψαράδες, ατόνησε ο παλιός τρόπος ψαρέματος που επέβαλε ξάνοιγμα στην ‘μεσάδα’, καρτέρι μέσα στους καλαμώνες, την ρίψη του μπιζόβουλου, το άπλωμα των διχτυών, το βύθισμα των πελαΐσιων και κιουρτών, σταμάτησαν οι υλοτομήσεις της απαραίτητης ξυλείας στις γύρω οροσειρές, φύγανε ένας- ένας κι οι τελευταίοι καραβομαραγκοί, τι έμεινε?
• Κάτι τελευταία κουφάρια να σαπίζουν σε αδιάφορες ακτές και καμιά ντουζίνα μοναχά ακμαία σκάφη. Τίποτε άλλο.
• Οι νέοι δεν νοιάζονται και τόσο για τις παραδόσεις και ελάχιστα τους ελκύει το βαρύ, γιγάντιο σουλούπι της καστοριανής πλάβας. Αυτοί θέλουν μικρά και γρήγορα πλεούμενα, με μεγάλες μηχανές και ιπποδυνάμεις, να πετάγονται σε μικρούς χρόνους από σκάλα σε σκάλα, να κάνουνε τις βόλτες τους με την πλώρη όρθια στο κύμα, να ψαρεύουν αραιά και που, με τρόπους νέους και παραγωγικούς, να μην σκοτίζονται με ετήσιες συντηρήσεις και με περιττά έξοδα. Ετσι σιγά- σιγά γεμίσανε την λίμνη με νέας γενιάς σκάφη πλαστικά και φουσκωτά, σε σχήματα αλλοπρόσαλλα, φτηνά και μοντέρνα, δίχως καμιά ιδιαίτερη αισθητική και γούστο, παντελώς διαφορετικά αναμεταξύ τους, σκάφη που φτιάχτηκαν για θάλασσα περισσότερο και όχι για γλυκά νερά.
• Κι η εικόνες εκείνες οι γνώριμες μας οι νοσταλγικές, μιας λίμνης γεμάτης με γαλαζωπά καράβια να λικνίζονται στον αλαφρύ της Ορεστιάδας αφρό, άρχισαν να χάνονται και να καταχωνιάζονται στα σκονισμένα βιβλία της ιστορίας.
• Θα κάνουμε άραγε κάτι να σώσουμε, ό,τι ακόμα μπορεί να σωθεί, ή θα αφήσουμε μήπως και τούτη την τοπική μας ιδιαιτερότητα να χαθεί, να σβήσει μαζί με τόσες άλλες ιδιαιτερότητες που χάθηκαν.
• Τα βιτρό στα παράθυρα μας και τις ξυλόγλυπτες οροφές, τα στρωμένα με αρμοσμένη πέτρα καλντερίμια μας, την ντοπιολαλιά, τα αρχοντικά κονάκια μας, τις παραδοσιακές μας φορεσιές, τις εκδηλώσεις και τις βεγγέρες μας, τα γεροντοπέζουλα των κουτσομπολιών, τις περαντζάδες των νυφοπάζαρων και τους μικροπωλητές των δρόμων…
• Εικόνες μιας Καστοριάς που χάνεται στην άχλη της ιστορίας, μιας πόλης που ήκμασε όταν οι άνθρωποι της στεκόντουσαν σιμά ο ένας στον άλλον και σεβόντουσαν τις παραδόσεις και τα προγονικά τους δεδομένα….
• Ηταν τόσο πετυχημένο και λειτουργικό το σχήμα του, ώστε ελάχιστες διορθώσεις αυτό επιδέχτηκε δια μέσου των αιώνων, τις περισσότερες από αυτές κατά τα πρόσφατα σχετικά χρόνια της τεχνολογικής προόδου, όταν χρειάστηκε να προστεθεί σε αυτό μια εξωλέμβιος στην πρύμνη του. Κατά τα άλλα έμεινε πανομοιότυπο με τις παλαιότερες φόρμες- έτσι τουλάχιστον όπως αυτές διαφαίνονται στις πιο αρχαίες από τις φωτογραφίσεις του.
• Αυτό λοιπόν το καράβι, το σύμβολο μιας λίμνης, μιας πόλης και μιας εποχής, τείνει πια να εκλείψει.
• Χαθήκανε οι επαγγελματίες ψαράδες, ατόνησε ο παλιός τρόπος ψαρέματος που επέβαλε ξάνοιγμα στην ‘μεσάδα’, καρτέρι μέσα στους καλαμώνες, την ρίψη του μπιζόβουλου, το άπλωμα των διχτυών, το βύθισμα των πελαΐσιων και κιουρτών, σταμάτησαν οι υλοτομήσεις της απαραίτητης ξυλείας στις γύρω οροσειρές, φύγανε ένας- ένας κι οι τελευταίοι καραβομαραγκοί, τι έμεινε?
• Κάτι τελευταία κουφάρια να σαπίζουν σε αδιάφορες ακτές και καμιά ντουζίνα μοναχά ακμαία σκάφη. Τίποτε άλλο.
• Οι νέοι δεν νοιάζονται και τόσο για τις παραδόσεις και ελάχιστα τους ελκύει το βαρύ, γιγάντιο σουλούπι της καστοριανής πλάβας. Αυτοί θέλουν μικρά και γρήγορα πλεούμενα, με μεγάλες μηχανές και ιπποδυνάμεις, να πετάγονται σε μικρούς χρόνους από σκάλα σε σκάλα, να κάνουνε τις βόλτες τους με την πλώρη όρθια στο κύμα, να ψαρεύουν αραιά και που, με τρόπους νέους και παραγωγικούς, να μην σκοτίζονται με ετήσιες συντηρήσεις και με περιττά έξοδα. Ετσι σιγά- σιγά γεμίσανε την λίμνη με νέας γενιάς σκάφη πλαστικά και φουσκωτά, σε σχήματα αλλοπρόσαλλα, φτηνά και μοντέρνα, δίχως καμιά ιδιαίτερη αισθητική και γούστο, παντελώς διαφορετικά αναμεταξύ τους, σκάφη που φτιάχτηκαν για θάλασσα περισσότερο και όχι για γλυκά νερά.
• Κι η εικόνες εκείνες οι γνώριμες μας οι νοσταλγικές, μιας λίμνης γεμάτης με γαλαζωπά καράβια να λικνίζονται στον αλαφρύ της Ορεστιάδας αφρό, άρχισαν να χάνονται και να καταχωνιάζονται στα σκονισμένα βιβλία της ιστορίας.
• Θα κάνουμε άραγε κάτι να σώσουμε, ό,τι ακόμα μπορεί να σωθεί, ή θα αφήσουμε μήπως και τούτη την τοπική μας ιδιαιτερότητα να χαθεί, να σβήσει μαζί με τόσες άλλες ιδιαιτερότητες που χάθηκαν.
• Τα βιτρό στα παράθυρα μας και τις ξυλόγλυπτες οροφές, τα στρωμένα με αρμοσμένη πέτρα καλντερίμια μας, την ντοπιολαλιά, τα αρχοντικά κονάκια μας, τις παραδοσιακές μας φορεσιές, τις εκδηλώσεις και τις βεγγέρες μας, τα γεροντοπέζουλα των κουτσομπολιών, τις περαντζάδες των νυφοπάζαρων και τους μικροπωλητές των δρόμων…
• Εικόνες μιας Καστοριάς που χάνεται στην άχλη της ιστορίας, μιας πόλης που ήκμασε όταν οι άνθρωποι της στεκόντουσαν σιμά ο ένας στον άλλον και σεβόντουσαν τις παραδόσεις και τα προγονικά τους δεδομένα….
Του Λεωνίδα Εκιντζόγλου